ในช่วงที่สถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ยังคงน่าเป็นห่วงอย่างต่อเนื่อง.. การฉีดวัคซีนถือเป็นอีกหนึ่งกระบวนการช่วยลดการติดเชื้อ และลดอัตราการเสียชีวิตได้ แต่เป็นอันทราบกันดีว่า การฉีดวัคซีนย่อมมีผลข้างเคียงมากหรือน้อยแตกต่างกันไป

ส่วนในผู้ป่วยโรคหัวใจ ย่อมมีความกังวลมากในเรื่องนี้ ซึ่งเชื่อว่า หลายๆ คนคงจะเกิดคำถามว่า.. ควรฉีดวัคซีนไหม? ไปฉีดดีรึเปล่า?.. วันนี้ “Healthy Clean” มีคำตอบมาฝากกัน..

โดย นต.นพ.ชยุต ชีวะพฤกษ์ แพทย์เฉพาะทางด้านโรคหัวใจและหลอดเลือด ศูนย์หัวใจ รพ.พญาไท นวมินทร์ เผยว่า สำหรับโรคหัวใจพบว่าเป็นสาเหตุการเสียชีวิตลำดับต้นๆ ในประชากรทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทยด้วย และพบมากขึ้นต่อเนื่อง ทุกๆ ปี โดยในประเทศไทย พบว่า เสียชีวิตจากโรคหัวใจติดอันดับ 1 ใน 3 มาตลอดและจากข้อมูลกระทรวงสาธารณสุข ก็พบว่า คนไทยป่วยด้วยโรคหัวใจและหลอดเลือด มากกว่า 400,000 คน/ปี และมีอัตราการเสียชีวิต มากกว่า 20,000 คน/ ปี หรือประมาณ 2 คน/ชั่วโมง

โดยทั่วไปแล้ว คนไข้โรคหัวใจ หรือคนปกติทั่วๆ ไป เมื่อเกิดการติดเชื้อ ร่างกายจะตอบสนอง เช่น มีอาการไข้สูง มีการสร้างสารจากเซลล์ต่างๆ ในระบบภูมิคุ้มกันออกมา เพื่อต่อสู้กับไวรัส จนอวัยวะในร่างกายเกิดการอักเสบมากขึ้น คนที่เป็นโรคหัวใจ ซึ่งกล้ามเนื้อหัวใจมักจะมีการบีบตัวที่ผิดปกติอยู่แล้ว หากมีการติดเชื้อรุนแรงจะทำให้การทำงานของกล้ามเนื้อหัวใจแย่ลงอย่างรวดเร็ว จนเกิดหัวใจล้มเหลวได้ และพบว่า

“ถ้ามีการติดเชื้อโควิด-19 ร่วมด้วย คนไข้กลุ่มนี้จะมีอัตราการเสียชีวิต อัตราการใช้เครื่องช่วยหายใจ การต้องเข้ารักษาตัวใน ICU มากกว่าคนที่ไม่เป็นโรคหัวใจ” โดยพบอัตราการเสียชีวิตจากโควิด-19 ในคนไข้ที่เป็นโรคหัวใจ มากถึง 13% และพบว่าผู้เสียชีวิตจากโควิด-19 จะมีโรคหัวใจและหลอดเลือดสมองร่วมด้วย ถึง 40%

และยังพบภาวะทางระบบหัวใจล้มเหลวมากขึ้น ในขณะติดเชื้อโควิด-19 อีกด้วย เช่น
• พบหัวใจเต้นผิดจังหวะมากขึ้น 17%
• พบภาวะหัวใจล้มเหลวมากขึ้น 20%
• พบภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ประมาณ 7-20%
• พบเส้นเลือดหัวใจตีบมากขึ้น ประมาณ 10%
• พบภาวะลิ่มเลือดในส่วนต่างๆ ของร่างกายเพิ่มขึ้น

โดยกลไกเชื่อว่าเกิดจากโควิด-19 มีผลกระตุ้นระบบภูมิต้านทานในร่างกาย และมีผลต่อกล้ามเนื้อหัวใจ (Cytokine Related Myocardial Dysfunction) นอกจากนี้โควิด-19 ยังมีผลทำให้เกิด Microhrombi จาก Systemic Inflammation or Cytokine Storm เกิด Plaque rupture หลอดเลือดหัวใจหดรัดเกร็ง และในระยะยาว หลังติดเชื้อโควิด-19 แล้วและหายแล้วยังพบภาวะหัวใจต้นผิดจังหวะได้ เส้นเลือดหัวใจตีบได้ ประมาณ 10% หัวใจล้มเหลวเรื้อรัง ประมาณ 5%
พบภาวะ Sudden Cardiac Death ได้

“ในส่วนของผู้ที่ไม่มีโรคประจำตัวมาก่อน เมื่อติดเชื้อโควิด-19 ก็พบมีรายงานกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบจากไวรัสได้ ทำให้หัวใจบีบตัวแย่ลง มีผลให้น้ำท่วมปอดตามมา” นอกจากนี้ การใช้ยารักษาโควิด-19 เอง ก็มีรายงานภาวะแทรกช้อน เกี่ยวกับหัวใจได้เช่นกัน เช่น การนำกระแสไฟฟ้าที่หัวใจผิดปกติ (QT-Prolongation) ส่งผลให้มีโอกาสเสียชีวิตได้

คำถามที่พบบ่อยเมื่อต้องฉีควัคซีนโควิด-19
เป็นโรคหัวใจฉีควัคซีนได้ไหม
-จำเป็นอย่างยิ่ง ถ้าติดเชื้อโควิด-19 จะมีภาวะเสียชีวิตมากกว่าคนไม่เป็นโรคหัวใจ 3-5 เท่า
-ไม่ว่าจะเป็นเส้นเลือดหัวใจตีบ น้ำท่วมปอด ใส่ขดลวด ลิ้นหัวใจรั่ว หรือ ตีบ หัวใจเต้นผิดจังหวะ
ใส่เครื่องกระตุ้น เคยผ่าตัดหัวใจ ฯลฯ ก็สามารถฉีดได้

กินยาต้านเกล็ดเลือด ASA Clopidogrel Ticagrelor Prasugrel หรือ ยาละลายลิ่มเลือด Dabigatran
Apixaban ฉีควัดซีนได้ไหม
-ฉีดได้เลย ไม่ต้องหยุดยา แค่แจ้งพยาบาลก่อนฉีดยา จะได้ใช้เข็มเบอร์เล็กลง กดให้นานขึ้น

กิน Warfarin ต้องหยุดยาก่อนฉีดวัดซีนไหม
-ให้เช็ค INR ก่อน ถ้า INRน้อยกว่า 4.0 ฉีดได้เลย

เพิ่งทำ บอลลูนหัวใจไปเมื่อวาน / เพิ่งออกจาก ICU ฉีดวัดซีนได้ไหม
-แนะนำให้โรคสงบก่อนและปรึกษาแพทย์เฉพาะทางหัวใจก่อน

ความดันโลหิตสูง ต้องทำอะไรก่อนฉีดยาไหม
-ให้ทานยาตามปกติ ถ้าความดันน้อยกว่า 160 mmHg ให้ฉีดยาได้

อย่างไรก็ตาม ในวันที่มาฉีควัคซีน ควรพักผ่อนให้เพียงพอ ทานอาหาร ยาประจำตัวตามปกติ งดชา / กาแฟ / บุหรี่ ก่อนฉีดวัคซีนก่อน 2 ชั่วโมง และควรดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพออีกด้วย..

………………………………
คอลัมน์ : Healthy Clean
โดย “พรรณรวี พิศาภาคย์”