ในสังคมไทย เกิดปัญหา “ค้ามนุษย์” มายาวนาน มากกว่า 50 ปีที่แล้ว ตั้งแต่ค้าแรงงาน ค้าแรงงานเด็ก ค้าบริการทางเพศ และค้าอวัยวะมนุษย์ ซึ่งมีทั้งรูปแบบเต็มใจและไม่เต็มใจ … ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา “กฎหมายไทย” ไม่สามารถเอาผิดหรือตัดวงจรการค้ามนุษย์เหล่านี้ได้เลย ทำได้เพียงจับกุมหน้าเก่า แต่เกิดหน้าใหม่เข้ามา เป็นการเปลี่ยนแปลง “ผู้ค้า” กับ “คนถูกค้า (สินค้า)” เท่านั้นเอง

มิหนำซ้ำยังมี “คนกลาง” ที่อ้างตัวว่าเป็นเจ้าหน้าที่บ้าง หรือ เจ้าหน้าที่จริงๆ บ้าง ให้คำมั่นสัญญาว่า “เคลียร์ได้” เข้ามาในระบบการค้ามนุษย์ที่มีมูลค่ามหาศาลขึ้น จากแต่เดิมเป็นการค้ามนุษย์ภายในประเทศ ตามถิ่นทุรกันดาร หรือกลุ่มชาวเขาห่างไกลความเจริญ โดยได้ขยายออกไปนอกประเทศ เป็นการเอากลุ่มชายขอบชายแดนประเทศเพื่อนบ้าน มาใช้แรงงานในรูปแบบต่างๆ และหนักสุดๆ ก็คือกลุ่ม “โรฮีนจา” ชนเผ่าผู้ถูกรุกรานบ้านและชีวิต เป็นจุดถ่ายสินค้ามนุษย์ไปยังประเทศที่สาม …จนเป็นที่มาของกฎหมายระหว่างประเทศ การคว่ำบาตรต่างๆ เข้ามากดดัน “รัฐบาลไทย” ทุกยุคทุกสมัย ซึ่งก็พยายามประคับประคองให้ดูดีในสายตานานาชาติ แต่ก็ไม่มีความชัดเจนในการบังคับใช้กฎหมายอย่างจริงจัง

ไม่น่าแปลกใจ หากรัฐบาลในยุค คสช. ที่นำโดย พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้า คสช. และนายกรัฐมนตรี ขณะนั้น คือ ปี 2557 จะเข้ามาเร่งรัดจัดการแก้ปัญหาค้ามนุษย์ในประเทศไทยให้ดูดีและถูกอกถูกใจนานาชาติให้รวดเร็วที่สุด ก็เพราะ “ไทย” ถูกปรับระดับลดลงไปสู่ระดับเทียร์ 3 ในปี 2557 เนื่องจากอยู่ในระดับเทียร์ 2 เฝ้าระวังติดต่อกันถึง 4 ปี (2553-2556) ทำให้ถูกกดดันเรื่องการค้าระหว่างประเทศ อุตสาหกรรมส่งออกหลายด้านเกี่ยวพันกับการค้ามนุษย์ และยังมีการมาบริหารประเทศด้วยวิธีการพิเศษ “รัฐประหาร-ยึดอำนาจ” มาด้วย …จำเป็นอย่างยิ่งยวดที่จะต้องเร่งแก้ปัญหาค้ามนุษย์ให้ทุเลาเบาบางลง

ช่วงแรกเหมือนจะดูดี พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรีและรมว.กลาโหม ขณะนั้น มีการประกาศจะให้ไทยขยับสถานะขึ้นไปเป็นเทียร์ 1 ให้ได้ โดยมีการสั่งการทุกภาคส่วน ทั้งตำรวจ ทหาร ฝ่ายปกครอง และแรงงาน เอาจริงเอาจังเร่งแก้ปัญหาเรื่องการประมง การค้ากาม และเรื่องอื่นๆ ด้วย จนทำให้ไทย ในปี 2558 ได้ขยับขึ้นมาจากเทียร์ 3 เป็น เทียร์ 2 แต่ทว่าไม่นาน คือปี 2559 และ 2560 ถูกลดระดับลงไปเป็น ระดับเทียร์ 2 เฝ้าระวัง และในปี 2561 ปี 2562 และปี 2563 ได้ขยับขึ้นมาเป็นเทียร์ 2 และในปี 2564  ถูกลดระดับลงไปเป็น ระดับเทียร์ 2 เฝ้าระวัง เนื่องจาก “รัฐบาลไทยไม่ได้ปฏิบัติตามมาตรฐานขั้นต่ำในการกำจัดการค้ามนุษย์อย่างเต็มที่ แม้ว่าจะมีความพยายามก็ตาม”

นานาชาติมองการแก้ปัญหาค้ามนุษย์ของไทย โดยเฉพาะการเอาผิดทางกฎหมายกับ “เจ้าหน้าที่รัฐ” บางรายที่เข้าไปเกี่ยวข้องกระทำความผิดด้วย ยังไม่ชัดเจนไม่จริงใจและเป็นธรรม ทั้งๆ ที่ปัญหาการค้ามนุษย์จะไม่เกิดขึ้นเลย หากเจ้าหน้าที่รัฐที่เกี่ยวข้อง ทั้งในส่วนของตำรวจ ทหาร และฝ่ายปกครอง ทำหน้าที่อย่างตรงไปตรงมา และบังคับใช้กฎหมายอย่างเป็นธรรม

ที่ผ่านมาปัญหา “โรฮีนจา” เป็นเรื่องหนึ่งที่ไทยเข้าไปเกี่ยวข้องโดยตรง ในส่วนของพื้นที่ตามแนวชายแดนไทย-เมียนมา ทั้งบนดินและในทะเล เป็นเส้นทางหลบหนีเข้าเมือง ซุกซ่อนของขบวนการขนคนโรฮีนจา เพื่อรอไปยังประเทศที่สาม ทั้งในทะเลและป่าเขา ซึ่งเจ้าหน้าที่ก็มีทั้งที่จับกุมได้และรอส่งกลับไปเมียนมา แต่ปลายทางก็ปฏิเสธจะรับกลับ หรือหลุดรอดไปสู่ประเทศมาเลเซีย เพื่อไปต่อยังประเทศอื่นอีกทอดหนึ่ง ทำให้มีการโจมตีการทำงานของ ตำรวจ ทหาร อย่างต่อเนื่อง รวมถึงความชัดเจนของรัฐบาลต่อท่าทีในการช่วยเหลือชาวโรฮีนจาว่าจะทำอย่างไรดี …ก็เป็นเรื่องที่ถูกปล่อยให้เงียบหายไปกับห้วงเวลาและถูกกลบไปด้วยเรื่องอื่นๆ นั่นเอง  

เรื่องราวของ พล.ต.ต.ปวีณ พงศ์สิรินทร์ อดีตรอง ผบช.ภ.8 ที่เป็นประเด็นเรื่องการเข้าไปทำคดีโรฮีนจา ในปี 2558 นำไปสู่การจับกุมเครือข่ายค้ามนุษย์รายใหญ่ได้ผู้ต้องหาในคดี 155 คน มีนายทหาร ยศ “พล.อ.” ร่วมในขบวนการด้วย แต่ท้ายที่สุดแล้ว พล.ต.ต.ปวีณ ถูกโยกย้ายไม่เป็นธรรม จนนำไปสู่การขอลี้ภัยในต่างประเทศและออกมาให้ข้อมูลถึงความไม่จริงใจและเป็นธรรมในการดำเนินคดีในช่วงปี 2558 จนไม่สามารถอยู่ประเทศไทยได้ …คนที่โดนกล่าวหาคงไม่พ้น พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และ หัวหน้า คสช. พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี และ รมว.กลาโหม พล.ต.อ.จักรทิพย์ ชัยจินดา ผบ.ตร. และคณะทำงานบางส่วนและคนที่เกี่ยวข้องกับการทำโผโยกย้ายปี 2558 นั่นเอง

ภาพรวมของปัญหาค้ามนุษย์คงจะกล่าวถึงการนำพา “โรฮีนจา” ไปสู่ประเทศที่สาม อย่างเดียวไม่ได้ แต่ปัญหาที่ฝังรากลึกในสังคมไทยจริงๆ แล้ว คือ ตามรายงานของเทียร์ ล่าสุด มีใจความสำคัญว่า … 5 ปีที่ผ่านมา มีเด็กจากไทย เมียนมา ลาว และกัมพูชา ตกเป็นเหยื่อของการค้ามนุษย์ทางเพศในซ่อง อาบอบนวด บาร์ ห้องคาราโอเกะ โรงแรม และที่พักอาศัย บางครั้งให้เด็กสาวและเด็กชายแสดงกิจกรรมทางเพศผ่านวิดีโอและภาพถ่ายบนอินเทอร์เน็ต

นอกจากนี้ยังมีเด็กของครอบครัวที่ตกงานเนื่องจากผลกระทบของการระบาดใหญ่ เกี่ยวข้องกับการใช้แรงงานเด็ก โดยเฉพาะในภาคเกษตรกรรม ธุรกิจซ่อมรถยนต์ ธุรกิจก่อสร้าง ธุรกิจการผลิต และในอุตสาหกรรมการบริการยังมีคนไทยถูกบังคับให้ใช้แรงงานและการค้าประเวณีในประเทศต่างๆ ในอเมริกาเหนือ ยุโรป แอฟริกา เอเชีย และตะวันออกกลาง และยังพบว่า ประเทศไทยมีการแสวงหาประโยชน์จากแรงงานไทยและแรงงานข้ามชาติในการค้าแรงงานในอุตสาหกรรมประมงเชิงพาณิชย์ อุตสาหกรรมสัตว์ปีก ภาคการผลิต ภาคการเกษตร งานแม่บ้าน และการขอทานข้างถนนด้วย

และประเด็นของการทุจริตยังคงบ่อนทำลายความพยายามในการต่อต้านการค้ามนุษย์ของไทย โดยเจ้าหน้าที่รัฐของไทยบางคน มีส่วนได้ส่วนเสียโดยตรงในอาชญากรรมการค้ามนุษย์ รวมถึงการรับสินบนจากเจ้าของธุรกิจและซ่องโสเภณี ที่หาประโยชน์จากเหยื่อ เจ้าหน้าที่ตรวจคนเข้าเมืองที่ทุจริตอำนวยความสะดวกในการค้ามนุษย์ โดยรับสินบนจากนายหน้าและผู้ลักลอบตามชายแดนไทย

ทั้งหมดคือเสียงสะท้อนว่าการค้ามนุษย์ในไทยยังมีอยู่และคงอยู่ไปต่อเนื่องหาก ผู้บังคับใช้กฎหมายอย่างรัฐบาล ตำรวจ ทหาร และฝ่ายปกครอง ไม่เอาจริงเอาจัง ไม่ลากเจ้าหน้าที่มารับโทษในฐานะผู้สนับสนุนให้เกิดการค้ามนุษย์ทุกรูปแบบ ไม่ใช่เพียงแค่รูปแบบใดรูปแบบหนึ่งเท่านั้น …สถิติตัวเลขคดีในแต่ละปี ไม่ช่วยให้สถานการณ์ของประเทศไทยดีขึ้นเท่าไหร่นัก ในสายตานานาชาติ ถ้าหากยังไม่มีการเอาเจ้าหน้าที่รัฐมาลงโทษ ซึ่งเรื่องเหล่านี้คนทำงานในส่วนของ ตำรวจ ทหาร ฝ่ายปกครอง เองก็เข้าใจกันดีและพยายามนำเสนอให้ “ผู้ใหญ่” ไฟเขียว ดำเนินการ แต่หากยังมีการเอื้อผลประโยชน์กันเช่นนี้ก็คงยากที่จะก้าวพ้นเทียร์ 2 เฝ้าระวังไปสู่เทียร์ 2 และเทียร์ 1 น่าจะจมดิ่งลงสู่เทียร์ 3 และถูกกัดกันทางการค้าและตีตราประทับรอยบาปให้ประเทศไทยอีกนานหลายปี.

ทีมข่าวอาชญากรรม : รายงาน