เมื่อวันที่ 24 ต.ค.66 สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จัดงานเนื่องในโอกาสสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ครบรอบ 64 ปี “64ปี วช. สร้างองค์ความรู้ เชิดชูเกียรตินักวิจัย พัฒนาประเทศไทยด้วยวิจัยและนวัตกรรม” เพื่อนำเสนอ บทบาทของสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ในฐานะหน่วยงานกลางด้านการบริหารงานวิจัยและนวัตกรรมของประเทศ เป็นศูนย์กลางเชื่อมโยงฐานข้อมูลการวิจัยและนวัตกรรม และให้ความสำคัญกับการขับเคลื่อนผลงานวิจัยไปสู่การใช้ประโยชน์ในการพัฒนาประเทศ ทั้งมิติเชิงวิชาการ นโยบาย สังคม ชุมชน การพาณิชย์ รวมถึงภาคอุตสาหกรรม โดยมี ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ เป็นประธานในพิธีเปิดงาน และได้รับเกียรติจาก ศ.กิตติคุณ นพ.สุทธิพร จิตต์มิตรภาพ อดีตเลขาธิการคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ และประธานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์วิจัย และนวัตกรรม กล่าวปาฐกถาพิเศษเรื่อง “วช.ในทศวรรษที่ 7 กับการพัฒนาประเทศด้วยวิจัยและนวัตกรรม” โดยมีผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้บริหารหน่วยงานรัฐ และเอกชน เข้าร่วมพิธี
ดร.วิภารัตน์กล่าวว่าสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ภายใต้กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม จากการดำเนินงานตลอดระยะเวลา 64 ปีที่ผ่านมา วช.ซึ่งเข้าสู่ทศวรรษที่ 7 ในฐานะหน่วยงานกลางด้านการบริหารงานวิจัยและนวัตกรรมของประเทศ ได้มีการขับเคลื่อนกลไกต่างๆ ในการพัฒนาประเทศด้วยงานวิจัยและนวัตกรรมอย่างต่อเนื่อง
ทั้งการพัฒนาบทบาทสำคัญในการกำหนดภูมิทัศน์ของการวิจัยและนวัตกรรมของประเทศ มีส่วนร่วมในการส่งเสริมการทำงานร่วมกันแบบสหวิทยาการ การสร้างเส้นทางอาชีพนักวิจัย และเป็นสื่อกลางในการส่งเสริมให้เกิดการแลกเปลี่ยนความรู้ และเชื่อมโยงงานวิจัยกับเครือข่าย เพื่อนำไปสู่เป้าหมายในการนำผลงานวิจัยและนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์และช่วยแก้ไขปัญหาสำคัญของประเทศ ซึ่งสอดคล้องกับนโยบาย “ วิจัย-นวัตกรรมดี ตอบโจทย์ ตรงความต้องการ” และ “เน้นประเด็นสำคัญของประเทศ” ของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ภายใต้การนำของน.ส.ศุภมาส อิศรภักดี รมว.อว. สำหรับก้าวต่อไปเป็นความมุ่งมั่นอย่างแน่วแน่ต่อการนำงานวิจัยและนวัตกรรมของ วช. และภาคีเครือข่าย โดยนำไปสู่การสร้างองค์ความรู้ เทคโนโลยี การใช้กลไกที่ทันสมัย เหมาะสมกับสถานการณ์ในการตอบโจทย์ ปัญหาความท้าทายสำคัญเร่งด่วนที่ประเทศกำลังเผชิญ และให้ความสำคัญกับการแก้ปัญหาในทุกมิติ ไม่ว่าจะเป็นด้านสุขภาพ สิ่งแวดล้อม การเกษตรและ ความยั่งยืน ตลอดจนพัฒนาความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและทางสังคมต่างๆ
โดยมีเป้าหมายในการสร้างโอกาส สร้างคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างยั่งยืนแก่ประชาชนชาวไทย ซึ่งวช.มุ่งหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหน่วยงานของวช.จะเป็นตัวกลางในการนำงานด้านวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ในสาขาต่างๆ เพื่อให้ได้มาซึ่งผลสำเร็จของการวิจัยและนวัตกรรมที่สามารถนำไปสู่การพัฒนาประเทศชาติได้ต่อไป
สำหรับผลงานเด่นของ วช. ในรอบปีที่ผ่านมาว่า นอกจากระบบข้อมูลสารสนเทศวิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ ซึ่งเป็นกลไกในการบริหารจัดการข้อมูลแผนงานและงบประมาณด้านวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) ของประเทศแล้ว วช. ยังได้รับรางวัลเลิศรัฐ ประจำปี 66 ประเภทรางวัลประสิทธิผลเครือข่ายจากโครงการ “ศูนย์วิจัยชุมชน โดยเครือข่ายวิจัยภูมิภาค” ซึ่งปัจจุบันมีศูนย์วิจัยชุมชนทั่วประเทศ 69 ศูนย์ มีผลงานวิจัยและนวัตกรรมถ่ายทอดสู่การใช้ประโยชน์แล้วมากกว่า 80 ผลงาน
นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยเด่นด้านผลผลิตทางการเกษตร ซึ่งส่งเสริมให้ผู้ประกอบการไทยสามารถส่งออกส้มโอผลสดไปยังสหรัฐอเมริกาได้ ผ่านนวัตกรรมการกระจายรังสีในบรรจุภัณฑ์ ซึ่งสอดคล้องกับกฎระเบียบของทางสหรัฐอเมริกา รวมถึงสามารถขนส่งเนื้อทุเรียนทางเครื่องบินได้ด้วยบรรจุภัณฑ์ดูดกลิ่นและดูดความชื้น งานวิจัยด้านการแพทย์และสาธารณสุข มีการพัฒนาระบบควบคุมการทำงานของเตียงผู้ป่วยป้องกันการเกิดแผลกดทับด้วยระบบควบคุมผ่านโมบายแอพพลิเคชั่น และการพัฒนาเท้าเทียมไดนามิกที่ช่วยให้ผู้พิการสามารถทำกิจวัตรประจำวันได้
ส่วนด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีการออกแบบสวน “ภูมิทัศน์พรรณไม้ ลด PM2.5” และ “ศูนย์เกษตรวิถีเมือง” ที่ช่วยลดข้อจำกัดในการปลูกพืชในเมือง มีการพัฒนาเทคโนโลยีโดรน และผลักดันให้เกิดการต่อยอดงานวิจัยเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน เพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าการเกษตร และมีงานวิจัยรองรับสังคมสูงวัย อย่างเช่น โครงการเกษียณมีดี ที่สร้างระบบนิเวศ การเรียนรู้ตลอดชีวิต และพัฒนาทักษะงานในยุคดิจิทัลสำหรับผู้สูงวัย
ทางด้าน ศ.กิตติคุณ นพ.สุทธิพร กล่าวว่าช่วง 4 ปีที่ผ่านมา ถือเป็นโชคดีอย่างมากของประเทศไทย ที่ได้มีการรวมพลังผู้ที่เกี่ยวข้อง มาขับเคลื่อนให้เกิดการทำงานด้านวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมที่เป็นปึกแผ่น สามารถตอบโจทย์เป้าหมายของประเทศไทย คือ การมีขีดความสามารถในความแข่งขันสูง และสามารถพึ่งพาตนเองได้ในด้านที่จำเป็น ประชาชนกินดี อยู่ดีมีความสุข ดูแลทรัพยากรธรรมชาติและรักษาสิ่งแวดล้อม รวมถึงการพัฒนาเพื่อพร้อมรับอนาคต ซึ่งการจะทำให้เกิดผลสำเร็จในการขับเคลื่อนดังกล่าว นอกจากจะต้องมีนโยบายที่ดีเป็นเอกภาพ มีกองทุนเพื่อการพัฒนาวิทยาศาสตร์วิจัยและนวัตกรรมแล้ว ยังต้องมีการสร้างความรู้พื้นฐานที่ดี มีการพัฒนาบุคลากรรุ่นใหม่ ๆ และที่สำคัญคือ การนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์อย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งจำเป็นต้องมีการบริหารจัดการ มีการทำงานร่วมกันระหว่างผู้วิจัยกับคนใช้ประโยชน์ และต้องอาศัยความร่วมมือจากผู้ที่เกี่ยวข้องหลายภาคส่วนเพื่อผลักดันงานวิจัยออกไป
โดย วช.ถือเป็นอีกหนึ่งตัวอย่างในการบริหารจัดการที่ดี สำหรับทิศทางการขับเคลื่อน วช. ต่อไปในอนาคต ควรจะมีการกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจน โดยให้คนที่ใช้ประโยชน์มีส่วนร่วมในการกำหนดเป้าหมายมากขึ้น นอกจากนี้ยังควรดำเนินการแบบบูรณาการองค์รวม มุ่งผลสัมฤทธิ์โดยดำเนินการแบบรัฐร่วมเอกชน โดยทำให้เกิดความไว้วางใจและเชื่อมั่น
สำหรับงานครบรอบ 64 ปี วช. จัดขึ้นระหว่างวันที่ 24-26 ต.ค.66 ที่ วช. บางเขน ยังมีการเสวนาในประเด็นสำคัญต่อการพัฒนาประเทศด้วยวิจัยและนวัตกรรม เช่น เศรษฐกิจสร้างสรรค์ด้วยวิจัยและนวัตกรรม, 2050 to Carbon Neutrality ด้วยวิจัยและนวัตกรรม, Go Green กับพลังงานใหม่ด้วยวิจัยและนวัตกรรม และ AI ปัญญาประดิษฐ์เพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน และยังมีกิจกรรมในพื้นที่สร้างสรรค์การเรียนรู้ ทั้งการฝึกอาชีพและให้ความรู้จากงานวิจัย เช่น การอบรมถ่ายทอดเทคโนโลยีโดรนแปรอักษร เทคนิคการปลูกผักสลัดในพื้นที่เมือง การผลิตสารสกัดเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพพืชจากวัตถุดิบธรรมชาติ ดอกไม้จากวัสดุฉลาด การอบรมและถ่ายทอดเทคโนโลยีระบบอัตโนมัติและปัญญาประดิษฐ์ รวมถึงยังมีผลิตภัณฑ์จากงานวิจัยมาให้ “ชิม ช้อป เพลิน” ในตลาดงานวิจัยนี้อีกด้วย
