ในยุคต้นพระพิฆเนศ เป็นสื่อแทนความอุดมสมบูรณ์ และอำนาจยิ่งใหญ่ และความผูกพันระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ ต่อมาได้รับการนับถือในฐานะโอรสของ พระศิวะ และ พระนางปารวตี ทรงควบคุมภูตผีและอุปสรรคทั้งปวง ประทานความสำเร็จให้เกิดขึ้น จึงได้พระนามว่า “คเนศ” ที่หมายถึง ผู้เป็นใหญ่ในหมู่คณะ (ภูติผี) และ “พิฆเนศ” แปลว่า ผู้เป็นใหญ่เหนืออุปสรรค เราจึงควรบูชาท่านก่อนบูชาเทพอื่น ๆ เพื่อขอพรให้ทรงขจัดอุปสรรคทั้งปวง เฉพาะในประเทศไทยมีการนับถือพระพิฆเนศในฐานะเทพเจ้าแห่งศิลปวิทยาด้วย

ศิลาจารึกฐานพระอิศวรเมืองกำแพงเพชร ซึ่งสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๐๕๓ ระบุว่ามีการนับถือ พระเทพกรรม ซึ่งสันนิษฐานว่าคือเทพเจ้าพื้นเมืองของคนไทยดั้งเดิม มีความเกี่ยวข้องกับช้าง ต่อมาเมื่อคนไทยรับศาสนาพราหมณ์-ฮินดู เข้ามานับถือกันจึงนำรูปลักษณ์ของพระพิฆเนศมารวมกับพระเทพกรรม ดังนั้นแม้ยังไม่เคยพบเทวรูปพระพิฆเนศในศิลปกรรมสุโขทัยเลย แต่ก็อาจมีการนับถือท่านในยุคสมัยนั้นอยู่ด้วย

เส้นทางสักการะพระพิฆเนศในดินแดนอันเป็นจุดเริ่มต้นของความสุข “สุโขทัย” จึงน่าจะเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับผู้ปรารถนากำลังใจเพื่อความสำเร็จ ความมั่งคั่ง และการขจัดอุปสรรคปัญหา อันเป็นภารกิจที่พระพิฆเนศทรงอุปถัมภ์อำนวยพรอยู่

ตามความนิยมในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ถือกันว่าเลข “๕” เป็นเลขประจำพระองค์ของพระพิฆเนศ การเดินทางสักการะพระพิฆเนศทั้ง ๕ แห่งในสุโขทัย จึงเป็นอีกหนึ่งเส้นทางที่เหล่าสายมูไม่ควรพลาด

เริ่มต้นจากอาคารจัดแสดงของ “พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติรามคำแหง” มีชิ้นส่วนเทวรูปหินทรายชิ้นหนึ่ง พบที่ปรางค์สองพี่น้อง อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ แม้จะเหลือเพียงชิ้นเล็ก ๆ แต่ก็พอสังเกตได้ว่าเป็นรูปมือที่กำลังถือถ้วยบรรจุขนมพูนถ้วย และมีส่วนปลายของงวงช้างกำลังหยิบขนมนั้นอยู่ ลักษณะเช่นนี้ตรงกับลักษณะของพระพิฆเนศที่มักจะทรงถือถ้วยขนม สัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์ไว้ในพระหัตถ์ อาจจะเป็นชิ้นส่วนของเทวรูปพระพิฆเนศที่ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ในเทวสถานสำหรับพระนคร กรุงเทพมหานคร ซึ่งถือเป็นเทวรูปพระพิฆเนศรุ่นเก่าที่สุดของประเทศไทย

มาถึงแล้วอย่าลืมชมโบราณวัตถุที่ได้จากการขุดค้นทางโบราณคดีภายในจังหวัดสุโขทัยและจังหวัดใกล้เคียง ทั้งที่แหล่งโบราณคดีสุโขทัย ศรีสัชนาลัย กำแพงเพชร และจังหวัดใกล้เคียง อาทิ พระพุทธรูปสำริด ศิลาจารึกหลักที่ 1 (จำลอง) เทวรูป และปูนปั้นต่าง ๆ รวมถึงพระพุทธรูปในสมัยต่าง ๆ พระเครื่อง พระธาตุที่ได้จากการขุดแต่ง

มาต่อที่เทวรูปพระพิฆเนศ “โรงละครกลางแจ้ง อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย” เป็นเทวรูปขนาดเล็ก ออกแบบปั้นหล่อด้วยลักษณะอันเป็นเอกลักษณ์ของกรมศิลปากร ประทับนั่งบนกองดอกไม้ หมายถึงชีวิตที่สุขสดชื่น พระหัตถ์ทรงถือวัชระ หมายถึงความรู้แจ้ง งาของพระองค์ที่หัก หมายถึงการกำจัดอุปสรรค บ่วงบาศ หมายถึงการร้อยรัดใจไปสู่ความดีงาม และชามกะโหลก หมายถึง ปัญญาที่พาข้ามอุปสรรค เทวรูปองค์นี้ประดิษฐานหันหน้าสู่ทิศเหนือ ตามความเชื่อเกี่ยวกับทิศมงคล

ถัดไปที่ “พิพิธภัณฑ์สุเทพสังคโลก” บ้านเรือนไทยไม้สักที่งดงามซึ่งจัดแสดงเครื่องสังคโลกทั้งเก่าใหม่ไว้มากมาย และด้วยความเคารพศรัทธาในพระพิฆเนศทำให้ นายสุเทพ และ นางสนอง พรมเพ็ชร สร้างเทวาลัยพระพิฆเนศขึ้นเพื่อประดิษฐานเทวรูปพระพิฆเนศสังคโลกองค์ใหญ่ พร้อมด้วยเทวรูป พระลักษมี เทวีแห่งความงาม ความรํ่ารวย และ พระสรัสวดี เทวีแห่งปัญญาและศิลปะการเจรจา นอกจากนี้ ภายในเทวาลัยยังมีเทวรูปพระพิฆเนศสังคโลกอีกหลายปางไว้ให้สักการะขอพร

ใกล้ ๆ กันนั้นเองเป็นที่ตั้งของ “กะเณชาสังคโลก” ซึ่งเต็มไปด้วยเทวรูปพระพิฆเนศสังคโลกที่งดงาม และไม่ค่อยพบบ่อยนัก เช่น เทวรูปพระพิฆเนศทรงเครื่องอย่างนักบวช ที่หมายถึงการแสวงหาความสงบเพื่อการหลุดพ้น พระพิฆเนศพันกร หมายถึงการประทานพรครอบจักรวาล และที่สำคัญที่สุดคือเทวรูป พระพิฆเนศสังคโลกประทับยืนที่สูงที่สุดในสุโขทัย ซึ่งสร้างตามนิมิตของผู้ปั้น

สุดท้ายที่ด้านหน้า “วิทยาลัยนาฏศิลปสุโขทัย” มีเทวรูปพระพิฆเนศโลหะที่ใหญ่ที่สุดในสุโขทัยประดิษฐานอยู่ ซึ่งมีลักษณะพิเศษ คือพระหัตถ์หนึ่งทรงถือสังข์ อันเป็นสัญลักษณ์ของมงคล ความรู้ และชัยชนะไว้ด้วย

สถานที่ทั้ง “๕” แห่งนี้อยู่ไม่ไกลกัน จึงเหมาะที่จะเป็นเส้นทางสักการะของพรเทพเจ้าแห่งความสำเร็จ ผู้ขจัดอุปสรรคและความคับข้องหมองใจ ไม่เพียงเท่านั้นที่สุโขทัยยังมีร้านสังคโลกที่มีองค์พระพิฆเนศสวยงาม น่าสนใจ มีการปั้นที่แตกต่างเฉพาะตัว สร้างสรรค์ชิ้นงานจากจินตนาการไม่ซํ้าใคร รวมทั้งเป็นแหล่งเรียนรู้และสามารถทำกิจกรรม DIY ได้ด้วย ทั้งพึ่งดินสังคโลก สังคโลกอาร์ต สวนปั้นสุข อุษาสังคโลก และกลุ่มเครื่องเคลือบดินเผาโมทนาเซรามิก

ในเส้นทางสักการะพระพิฆเนศทั้ง ๕ ยังสามารถแวะเที่ยวชมความงดงามของ “อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย” (เมืองเก่าสุโขทัย) สักการะพระบรมราชานุสาวรีย์พ่อขุนรามคำแหงมหาราช แล้วไป “วัดมหาธาตุ” วัดสำคัญตั้งอยู่กลางเมืองกรุงสุโขทัย มีพระเจดีย์มหาธาตุทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ หรือทรงดอกบัวตูม ศิลปะแบบสุโขทัยแท้ “วัดชนะสงคราม” เดิมเรียกว่า วัดราชบูรณะ มีเจดีย์ทรงระฆังกลมขนาดใหญ่เป็นเจดีย์ประธาน “วัดสระศรี” เจดีย์ประธานทรงลังกาเป็นโบราณสถานสำคัญตั้งอยู่บนเกาะกลางนํ้าขนาดใหญ่ ชื่อว่า ตระพังตระกวน “วัดศรีสวาย” มีปรางค์ 3 องค์ ศิลปะลพบุรี ศาลตาผาแดงก่อด้วยศิลาแลง ศิลปะเขมรสมัยนครวัด

นอกจากนี้ยังมี “วัดศรีชุม” ที่ประดิษฐานพระอัจนะ พระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัยขนาดใหญ่ “วัดเชตุพน” มีมณฑปที่สร้างด้วยหินชนวน เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปสี่อิริยาบถ “วัดเจดีย์สี่ห้อง” ที่ฐานเจดีย์ประธานมีภาพปูนปั้นประดับโดยรอบ “วัดสะพานหิน” ที่ประดิษฐานพระพุทธรูปยืนขนาดใหญ่ ปางประทานอภัย สูง 12.50 เมตร เรียกว่า พระอัฏฐารศ “วัดช้างล้อม” มีเจดีย์ทรงกลมแบบลังกาเป็นประธานของวัด รอบฐานเจดีย์ประดับด้วยปูนปั้นเป็นรูปช้างโผล่ครึ่งตัว “วัดตระพังทองหลาง” มีมณฑปรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสก่อด้วยอิฐ ผนังด้านนอกประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้น

ยามเช้าตื่นก่อนตะวันออกไป “ใส่บาตรสะพานบุญ รับอรุณ ณ เกาะกลางนํ้า วัดตระพังทอง” ที่จะเริ่มตั้งแต่เวลา 06.20 น. ทุกวัน โดยสามารถเลือกซื้อชุดใส่บาตรได้จากตลาดเมืองเก่าที่อยู่ติดกับวัดตระพังทอง

ระหว่างเส้นทางสายมูมีคาเฟ่เก๋ ๆ ให้แวะชิมและชิลหลายแห่ง ที่เข้ากับเส้นทางที่สุดคือ “ASHRAM spiritual refreshments & tea house” อัชราม นํ้าชาอาศรม ที่ตกแต่งบรรยากาศโดยรอบในสไตล์ฮินดูโดยมีภาพและองค์พระพิฆเนศเป็นจุดเด่น ร้านอยู่ตรงข้ามพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติรามคำแหง “ภูมิพ่อ” ร้านกาแฟ ร้านอาหารสไตล์สุโขทัย ที่มีเมนูให้เลือกหลากหลายทั้งกาแฟและอาหารในบรรยากาศแบบสุโขทัยสไตล์ รวมทั้งยังมีสินค้าที่ระลึกอย่างหัตถกรรมจากภูมิปัญญาท้องถิ่นจำหน่ายด้วย

“บ้านมะขวิด สุโขทัย” ที่เป็นทั้งที่พักและร้านอาหารขนาดพอเหมาะ ทั้งยังเป็นศูนย์เรียนรู้เรื่องย่าม ที่เกิดจากความรักและชอบก่อนจะต่อยอดมาสู่การส่งเสริมผลิตภัณฑ์ชุมชนในพื้นที่ “Sweet Rice Cafe” คาเฟ่ตกแต่งสไตล์ยุโรปที่มีทั้งเบเกอรี่ที่เน้นวัตถุดิบจากผลไม้ไทย แถมยังมีเมนูอิ่มท้องพื้นบ้านของสุโขทัยอย่างข้าวเปิ๊บ ก๋วยเตี๋ยวแบ และก๋วยเตี๋ยวสุโขทัยด้วย “Idin coffee brewer” คาเฟ่สไตล์คลีน ๆ ขาวสะอาดที่มีไฮไลต์อยู่ตรงกาแฟดริปที่สามารถเลือกเมล็ดกาแฟได้เอง แถมท้ายด้วยอาหารจานด่วนอย่างสเต๊ก สลัด สปาเกตตี และเบเกอรี่ “Abandoned Koff’” ร้านกาแฟจากบ้านสร้างไม่เสร็จที่กลายมาเป็นจุดขยาตรงความดิบ ๆ เท่ ที่ดูมีเสน่ห์อย่างไม่น่าเชื่อมีกาแฟคุณภาพดีให้ลิ้มลองแบบสามารถเลือกได้ว่าต้องการแบบคั่วเข้ม กลาง หรืออ่อน.