ขนมไทยมีเอกลักษณ์ มีความพิถีพิถันทั้งการเลือกสรรวัตถุดิบ ทั้งขั้นตอนการทำ รวมถึงรสชาติและสีสันสวย ฯลฯ พาส่องดีไซน์การเพิ่มมูลค่าให้ขนมไทย พลังซอฟต์พาวเวอร์ แชร์ไอเดียมอบของขวัญขนมไทยขนมที่อยู่เคียงคู่เทศกาลต่างๆ โดย อาจารย์สุถี เสริฐศรี อาจารย์ประจำภาควิชาการจัดการการโรงแรม คณะมนุษยศาสตร์และการจัดการการท่องเที่ยว มหาวิทยาลัยกรุงเทพ และนักวิจัยโครงสมุทรสงครามอยู่ดีให้ความรู้ในประเด็นนี้ว่า ขนมไทยมีเสน่ห์ในหลายมิติทั้งความสวยงาม กรรมวิธีการทำที่มีความพิถีพิถัน และที่ขาดไปไม่ได้ในเรื่องของภูมิปัญญาอาหารของคนไทย เป็นซอฟต์พาวเวอร์ที่ทรงพลัง โดยอยากให้ขนมไทยแสดงความโดดเด่นเหล่านี้เช่นเดียวกับอาหารไทยที่สร้างชื่อเสียงดังไกลหลากหลายเมนู

“ขนมไทยแม้จะเป็นที่รู้จักของชาวต่างชาติในบางเมนู แต่ก็มีอีกไม่น้อยที่มีเสน่ห์ มีความพิเศษ มีสตอรีที่บอกเล่าความเป็นไทย บอกเล่าวัฒนธรรมได้ชัดเจนซึ่งขนมไทยเป็นขนมที่มีหลายมิติน่าศึกษา ทั้งนี้การนำเสนอขนมไทย การดีไซน์ การจัดวาง หรือแม้แต่การให้ความสำคัญกับบรรจุภัณฑ์ ฯลฯ ล้วนแต่มีความสำคัญที่จะสร้างแรงจูงใจ สร้างความสนใจให้กับขนมไทย”
นักวิจัยโครงสมุทรสงครามอยู่ดี อาจารย์สุถีกล่าวอีกว่า อย่างเช่น ข้าวเหนียวมะม่วง สามารถดีไซน์จัดวางได้หลายรูปทรง หรือออกแบบเป็นคำเล็กๆ ขณะที่ ขนมชั้น นอกจากตัดวางเป็นชิ้น เปลี่ยนมาใส่พิมพ์ดอกไม้ ทำเป็นดอกกุหลาบฯลฯก็ดูสวยงามแปลกตาทั้งเพิ่มมูลค่าให้กับขนม หรือแม้แต่ ขนมลูกชุบ ส่วนใหญ่จะเห็นเป็นรูปทรงผลไม้หลากหลายซึ่งน่ารัก สวยงามชวนรับประทาน แต่ปัจจุบันจะเห็นรูปแบบที่หลากหลายนำมาจัดทำเป็นสำรับอาหาร ดีไซน์เป็นชุดน้ำพริก หรือแม้แต่ปั้นเป็นรูปทรงสรรพสัตว์เพิ่มความน่ารัก น่าสนใจให้กับขนมฯลฯ อีกทั้งการให้ความสำคัญกับสตอรี เรื่องราวจากขนม เป็นอีกส่วนสำคัญที่จะสร้างความน่าสนใจได้เป็นอย่างดี การบอกเล่าแบ็คกราวด์ของขนม จะทำให้ผู้รับประทานลึกซึ้งกับขนมไทย รักขนมไทย ฯลฯ ซึ่งก็เป็นอีกไอเดียสร้างสรรค์ สร้างความตื่นตัวให้กับขนมไทย ทั้งสร้างมูลค่าเพิ่มและเชื้อเชิญให้ได้รู้จักกับขนมไทย

อาจารย์ประจำภาควิชาการจัดการการโรงแรม เชฟขนมไทยอาจารย์สุถีอธิบายเพิ่มอีกว่า ขนมไทยมีความสำคัญกับเทศกาลต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น วันปีใหม่ วันสงกรานต์ หรือแม้แต่ในงานมงคลต่างๆก็จะพบเห็นขนมไทย โดยยังคงเป็นที่นิยมชื่นชอบ อย่างในช่วงปีใหม่ที่ใกล้จะมาถึง ขอยกตัวอย่างขนมไทยที่นำมาออกแบบสร้างสรรค์ นำมาเป็นของขวัญ อย่างเช่น อาลัว ขนมโบราณที่มีการกล่าวถึงกันมายาวนาน ขนมที่มีเสน่ห์มีความกรอบนอกนุ่มในหนึบหนับ ทั้งมีสีสันสวยหวาน มีความหอมชวนรับประทาน
“แต่เดิมจะเห็นอาลัวเป็นรูปทรงเดิม แต่ปัจจุบันจะเห็นรูปทรงใหม่ๆ มีลวดลายเป็นดอกไม้ ดอกบัวซึ่งมีความหมายมงคล หรือที่สมุทรสงครามมีปลาทูเด่น ก็มีการจัดทำอาลัวเป็นรูปปลาเก๋ไก๋ หรือสร้างสรรค์ทำเป็นสัญลักษณ์ของสถานที่ ฯลฯ สามารถสร้างสรรค์ได้หลากหลายรูปแบบ โดยยังคงความเป็นอาลัวแบบดั้งเดิม แต่อาจปรับลดในเรื่องความหวานลดลง”

ขนมชั้น แต่เดิมจะเห็นกันในรูปทรงสี่เหลี่ยม แต่ปัจจุบันมีดีไซน์สวยงาม ลวดลายแปลกตาดึงดูดใจ อย่างเช่น นำมาทำเป็นดอกไม้ซึ่งก็มีมากมายทั้งดอกกล้วยไม้ ดอกพิกุล ฯลฯ ซึ่งขนมชั้นเป็นหนึ่งในขนมมงคลที่มีความหมายดี สื่อถึงความเจริญก้าวหน้า การเลื่อนชั้นเลื่อนตำแหน่ง นอกจากการปรับเปลี่ยนรูปทรง ในเรื่องรสชาติ สีสันก็มีเพิ่มเติมขึ้นมา ปรับไปตามความนิยมสนใจ อย่างเช่น รสกาแฟ รสชาไทยซึ่งให้ทั้งสีสวยและกลิ่นหอม ทั้งการนำเสนอจัดวางเป็นชิ้นพอดีคำ หรือตัดสไลด์ซึ่งเหมือนเนื้อปลาแซลมอล ฯลฯ ก็สร้างความน่าสนใจ เติมเสน่ห์ให้กับขนมไทย
“ขนมชั้นเป็นหนึ่งในขนมที่นำมาครีเอทได้หลากหลายมาก ไม่ใช่แค่นึ่งแป้งเป็นชั้นตัดเป็นทรงสี่เหลี่ยม แต่ยังนำมาตัด นำมาม้วน พับ เป็นดอกกุหลาบดอกเล็กๆ ซึ่งให้ทั้งความสวยงามและน่าทึ่ง อีกทั้งปัจจุบันยังมีการจัดทำเป็นพิมพ์ดอกไม้ละเอียดประณีต สวยงาม”

นอกจากนี้ยังมี ขนมตระกูลทอง ต่างๆ แต่ที่แนะนำจากการลงชุมชน ทองม้วน สามารถนำมาสร้างสรรค์ได้หลากหลายทั้งเพิ่มสีสันสวยจากเดิมด้วยสีธรรมชาติ เช่น ใบเตย ได้ทั้งสีและกลิ่นหอม อัญชัน ก็เช่นกัน ให้ความสวยงามและความหอม หรือ สีจากกระเจี๊ยบ อีกทั้งยังสามารถ เพิ่มเนื้อสัมผัสใส่กลีบดอกไม้ ใส่ใบชะคราม ลงไปในเนื้อทองม้วน โดยชะครามจะมีรสเค็มแทรกเข้ามาเบาๆฯลฯ เป็นการเพิ่มมูลค่าและความคิดสร้างสรรค์ไปพร้อมกัน
อีกทั้งทองม้วนยังสามารถ ใส่ไส้ต่างๆได้หลากหลาย อย่างที่เห็นจะมีหมูหยอง ฝอยทอง หรือถ้าเป็นทองม้วนสดก็เพิ่มเติมได้เช่นกันทั้งกลิ่นและสี แต่หากเลือกนำมาเป็นของขวัญควรเป็นของแห้ง เป็นทองม้วนกรอบซึ่งจะเก็บไว้ได้นานกว่าของสด และจากที่กล่าว ลูกชุบ ก็มีความน่าสนใจ สร้างสรรค์ได้หลากหลายและมีความนิยมนำมามอบให้กัน อย่างเช่น ลูกชุบทำเป็นผลส้ม ผลไม้ที่มีความหมายมงคล หรือ เทศกาลคริสต์มาสที่จะมาถึง สามารถดีไซน์ปั้นเป็น ตุ๊กตาสโนว์แมน ต้นสน ของขวัญชิ้นเล็ก ฯลฯ ทำได้หลากหลายรูปแบบอีกเช่นกัน
หนึ่งในขนมตระกูลทองที่มีความหมายมงคลอย่าง ทองเอก ก็นำมาสร้างรูปทรงที่สวยงามใส่พิมพ์ได้หลายรูปแบบอย่างเช่น พิมพ์ดอกไม้ พิมพ์ลวดลายไทยที่สวยงามฯลฯ ก็ทำให้ขนมมีความน่าสนใจมากขึ้น ส่วน ฝอยทอง อาจนำมาอัดลงในพิมพ์สวยๆที่มีรูปทรงใหม่ๆ หรือนำไปประกอบร่วมกับขนมอื่นๆ ก็เพิ่มความน่าสนใจให้กับขนมได้ดี

นอกจากนี้อาจารย์สุถียังให้ความสำคัญกับ บรรจุภัณฑ์ ซึ่งจะช่วยส่งเสริมสินค้า ดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค ดึงดูดสายตา ส่งผลต่อการตัดสินใจ รวมถึงยังให้ข้อมูลสิ่งที่บรรจุอยู่ภายใน และการนำเสนอขนมไทยรูปลักษณ์ใหม่ ๆ ใช้บรรจุภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติจะช่วยเติมเสน่ห์ให้กับขนมไทยมีสไตล์ สร้างเอกลักษณ์ และเพิ่มมูลค่า
“ บรรจุภัณฑ์ขนมไทยที่เป็นหลักยืนหนึ่ง ใบตอง เป็นวัตถุดิบสำคัญที่อยู่คู่กับขนมไทยมาโดยตลอด เป็นบรรจุภัณฑ์ธรรมชาติที่มากด้วยเรื่องน่ารู้หลายมิติ นอกจากนี้ยังมี ใบเตย กาบหมาก ใบจาก ใบมะพร้าว ฯลฯ ซึ่งก็นำมาเล่าเรื่องขนมไทย ทั้งตอบโจทย์การอนุรักษ์ธรรมชาติสิ่งแวดล้อมได้ดี”

การเลือกนำมาใช้ ต้องเลือกให้เหมาะสมกับประเภทขนม และการตกแต่ง หากเป็นขนมที่ห่อหุ้มใบตอง มีใบตองเป็นเอกลักษณ์ อย่างเช่น ข้าวต้มมัด ไม่ควรแกะออกจากห่อทั้งหมด เพราะจะทำให้ขาดความน่าสนใจ และลดทอนมูลค่า เช่นเดียวกับ ขนมตะโก้ การใส่ขนมลงในภาชนะใบตอง หรือจัดวางลงในใบเตยก็เพื่อรักษาคุณค่าความดั้งเดิมของขนม ฯลฯ อีกทั้งการใช้ใบตอง หรือแม้แต่เชือกกล้วยที่นำมาตกแต่งควรรักษาความสดใหม่นำมาให้พอใช้ในแต่ละครั้ง เลือกบรรจุภัณฑ์ขนมที่เหมาะสมซึ่งจะช่วยส่งเสริมให้ขนมสวยงามน่าประทับใจ และเป็นสิ่งแรกที่จะดึงดูดใจ
บอกเล่าความเป็นขนมไทยที่มีเอกลักษณ์ และมีมนต์เสน่ห์
พงษ์พรรณ บุญเลิศ