ในปี 2561 ‘ยาเอล โคเอน อาริส’ นางแบบสาวชาวอิสราเอลวัย 25 ปี ได้รับข้อความจากผู้ติดตามอินสตาแกรมของเธอแจ้งว่า บริษัทตุ๊กตายางแห่งหนึ่งทำตุ๊กตาออกจำหน่ายโดยมีรูปร่างหน้าตาคล้ายคลึงกับเธอมาก แต่อาริสไม่ได้ให้ความสนใจมากนัก เพราะคิดว่าเป็นแค่เรื่องบังเอิญ

ต่อมาเธอก็เห็นผู้ที่ผลิตตุ๊กตาพูดถึงเธอในชุมชนออนไลน์แห่งหนึ่ง โดยอธิบายว่าเขาใช้ภาพถ่ายของเธอบนโซเชียลมีเดียเป็นแรงบันดาลใจในการออกแบบตุ๊กตา แล้วยังมีคนแนะนำเขาอีกด้วยว่าให้ลอกเลียนแบบรูปร่างและสัดส่วนของเธอเพื่อเอามาทำตุ๊กตาด้วย

อาริส ซึ่งเป็นทั้งนางแบบ โปรแกรมเมอร์และทหารผ่านศึกจากกองกำลังป้องกันแห่งชาติกล่าวว่าบริษัทนั้นทำตุ๊กตาออกมาเหมือนเธอมาก มีแม้กระทั่งตำหนิประจำตัวของเธอ ทั้งที่ไม่เคยได้รับอนุญาตจากเธอเลยแม้แต่น้อย

แม้อาริสจะเป็นนางแบบแนวเซ็กซี่ซึ่งมีผู้ติดตามทั้งบนทวิตเตอร์และอินสตาแกรมมากกว่า 1 ล้านคน แต่เธอเริ่มรู้สึกกังวลเมื่อตระหนักว่า ตุ๊กตายางดังกล่าวไม่เพียงดูเหมือนเธอ แต่ยังพยายามเชื่อมโยงตัวตนของเธอเข้ากับตุ๊กตาด้วย ซึ่งทำให้เธอรู้สึกว่าถูกรุกรานและล่วงละเมิดความเป็นส่วนตัว

โดยทั่วไป ตุ๊กตายางที่มีรูปร่างหน้าตาเหมือนคนจริง ๆ นั้นไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่ แต่บุคคลที่เป็นต้นแบบส่วนใหญ่จะเป็นดาราหนังสำหรับผู้ใหญ่และให้ความยินยอมในการผลิตตุ๊กตา แต่อาริสบอกว่าเธอไม่เคยอนุญาตให้ใครทำตุ๊กตายางที่หน้าตาเหมือนเธอออกมาขาย

“มันไม่ใช่ตุ๊กตาที่หน้าตาเหมือนยาเอล แต่มันคือตุ๊กตาที่เป็นตัวแทนของฉัน” อาริสกล่าวในรายการโทรทัศน์ของอังกฤษรายการหนึ่งเมื่อเดือนมกราคมที่ผ่านมา เธอยังกล่าวอีกว่าสิ่งที่เกิดขึ้นถือว่าเป็นเรื่องที่ไม่ปกติ

‘เลินเนิร์ด หลิว’ ซีอีโอของ ‘ไอร์ออนเทคดอลล์’ ซึ่งเป็นบริษัทผลิตตุ๊กตายางให้ผู้จัดจำหน่ายทั่วโลกจากประเทศจีน ตอบคำถามของผู้สื่อข่าวทางอีเมลว่าตุ๊กตารุ่น ‘ยาเอล’ นั้นถูกออกแบบมา ‘ตามรสนิยมของลูกค้าชาวตะวันตก’ และชื่อของตุ๊กตานั้นก็แค่ ‘บังเอิญ’ ไปเหมือนกับชื่อของนางแบบสาว และเพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดความเข้าใจผิดใด ๆ บริษัทจึงตัดสินใจที่จะเปลี่ยนชื่อของตุ๊กตารุ่นนี้เป็น ‘แอชลีย์’ แทน

นอกจากนี้ หลิวยังย้ำว่า ตุ๊กตาของบริษัทนั้นออกแบบมาโดยไม่ได้อาศัยบุคคลที่มีตัวตนอยู่จริงเป็นต้นแบบ เขายังปฏิเสธอีกว่าบริษัทไม่เคยใช้ภาพของอาริสในการโฆษณาตุ๊กตา แม้ว่าอาริสมีหลักฐานจากการจับภาพหน้าจอของการพูดคุยในเว็บบอร์ดเกี่ยวกับตุ๊กตายางโดยผู้ตั้งกระทู้ที่ใช้ชื่อบัญชีว่า ‘ไอร์ออนเทคดอลล์’ ซึ่งโพสต์ภาพของเธอในการโฆษณาตุ๊กตายางรุ่นใหม่ แล้วบอกว่าได้รับแรงบันดาลใจในการออกแบบมาจากหญิงสาวในภาพ

อาริส กล่าวว่า เธอไม่ได้ต่อต้านวงการตุ๊กตายาง แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นก็คือบริษัทดังกล่าวผลิตตุ๊กตายางที่เหมือนเธอโดยไม่ได้รับความเห็นชอบและไม่แจ้งเธอก่อน ตอนนี้เธอกำลังหาที่ปรึกษาทางกฎหมายเพื่อดำเนินการฟ้องร้องบริษัทผลิตตุ๊กตาดังกล่าว 

อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญทางกฎหมายแสดงความเห็นว่าการฟ้องร้องในกรณีนี้มีความเป็นไปได้ไม่มากนัก เนื่องจากข้อจำกัดที่เห็นได้ชัดอย่างแรกก็คือบริษัทผู้ผลิตอยู่ในประเทศจีน นอกจากนี้ การพิสูจน์เรื่องการลอกเลียนความ ‘เหมือน’ หรือความ ‘คล้าย’ ของบุคคลนั้นทำได้ยาก ถ้าหากตุ๊กตาดังกล่าวไม่ได้มีสัดส่วนเท่ากับสัดส่วนรูปร่างของเธอทุกประการ ก็เป็นไปได้ว่าศาลอาจไม่ยอมรับว่านี่คือการลอกเลียนจากบุคคลจริง

แม้บริษัทไอร์ออนเทคดอลล์ จะกล่าวว่า ได้เปลี่ยนชื่อตุ๊กตารุ่นเจ้าปัญหาไปแล้ว และสั่งห้ามบริษัทคู่ค้าใช้ภาพถ่ายของอาริสเพื่อการโฆษณา แต่ผู้สื่อข่าวก็รายงานว่ายังคงมีบางร้านที่วางขายตุ๊กตารุ่น ‘ยาเอล’ ในราคาราว 1,700-1,900 ดอลลาร์สหรัฐ (ราว 56,000 – 62,500 บาท) 

แหล่งข่าวและเครดิตภาพ

https://www.australianjewishnews.com/model-to-sue-over-sex-doll/

https://www.insider.com/sex-doll-company-made-model-of-influencer-without-consent-2022-2

Instagram/yaelaris