มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ (มจพ.) โดยคณะวิศวกรรมศาสตร์ พัฒนาโครงการหุ่นยนต์ใต้น้ำเพื่อทำความสะอาดถังพักขนาดใหญ่ โดยมี ผศ.ดร.รามิล เกศวรกุล อาจารย์ประจำภาควิชาวิศวกรรมการผลิตและหุ่นยนต์คณะวิศวกรรมศาสตร์ เป็นหัวหน้าโครงการ ซึ่งได้รับงบประมาณสนับสนุนจาก การประปานครหลวง ในการพัฒนาและสร้างหุ่นยนต์ วัตถุประสงค์ของโครงการคือการพัฒนาหุ่นยนต์ใต้น้ำเพื่อทำความสะอาดถังเก็บน้ำขนาดใหญ่ซึ่งประกอบด้วยหุ่นยนต์ 2 ตัว ได้แก่ หุ่นยนต์สำรวจ และหุ่นยนต์ดูดตะกอน หุ่นยนต์ถูกออกแบบและพัฒนาขึ้นเพื่อลดเวลาในการทำงานของบุคลากร ลดความเสี่ยงของบุคลากรที่ลงไปทำความสะอาด และเพิ่มประสิทธิภาพในการทำความสะอาดถังพักน้ำประปาขนาดใหญ่ได้อีกด้วย โดยหุ่นยนต์สำรวจสามารถขับเคลื่อนได้ 6 ทิศทาง ขนาดมิติของยานสำรวจ มีขนาดกว้าง 380 มิลลิเมตร ยาว 550 มิลลิเมตร และสูง 160 มิลลิเมตร สามารถส่งสัญญาณภาพขณะปฏิบัติงานใต้น้ำภายในถังพักน้ำประปา เพื่อให้ผู้บังคับหุ่นยนต์ที่อยู่ด้านบนมองเห็นวิสัยทัศน์ภายในถังพักน้ำ และสามารถใช้ในการวางแผนในการทำความสะอาดถังพักน้ำ ในส่วนหุ่นยนต์สามารถขับเคลื่อนได้ 4 ทิศทาง ขนาดกว้าง 700 มิลลิเมตร ยาว 1,300 มิลลิเมตร และสูง 450 มิลลิเมตร สามารถส่งสัญญาณภาพขณะปฏิบัติงานใต้น้ำภายในถังพักน้ำประปา เพื่อให้ผู้บังคับหุ่นยนต์ที่อยู่ด้านบนมองเห็นวิสัยทัศน์ภายในถังพักน้ำ นอกจากนี้ หุ่นยนต์ยังได้รับการติดตั้งโซนาร์สแกนแบบกลไกสำหรับการนำทาง โดยมีรัศมีทำการ 60 เมตร ส่วนการจัดการตะกอนนั้นจะใช้หลักการสูบน้ำที่ปริมาณสูงสุด 300 ลิตรต่อนาที จากด้านล่างที่มีตะกอนสะสมเป็นจำนวนมากอยู่ขึ้นมาทิ้งยังด้านบนของถังพักน้ำ จากผลการทดสอบหุ่นยนต์ที่ระดับความสูง 10 เมตร และความลึกน้ำที่ 7.5 เมตร พบว่าหุ่นยนต์ทั้งสองสามารถเคลื่อนที่ไปยังตำแหน่งที่สั่งการได้ และหุ่นยนต์ดูดตะกอนสามารถดูดน้ำและตะกอนขึ้นมายังตำแหน่งควบคุมได้เป็นอย่างดี
เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2565 ณ ห้องประชุม 212 อาคารคณะวิศวกรรมศาสตร์ จัดพิธีมอบหุ่นยนต์ใต้น้ำเพื่อทำความสะอาดถังพักขนาดใหญ่ มี ผศ.ดร. เต็มสิริ ทรัพย์สมาน รองคณบดีฝ่ายวิจัยและนวัตกรรม คณะวิศวกรรมศาสตร์ เป็นผู้แทนมหาวิทยาลัย ส่งมอบหุ่นยนต์ใต้น้ำฯ ให้แก่ การประปานครหลวง โดยมี คุณนิสภัสร์ วงศ์พัฒน์ ผู้ช่วยผู้ว่าการการประปานครหลวง (ธุรกิจ) เป็นผู้รับมอบ พร้อมทั้งพูดคุยแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นของประสิทธิภาพการทำงานของหุ่นยนต์ใต้น้ำฯ โดย ผศ.ดร. รามิล เกศวรกุล หัวหน้าโครงการพัฒนาหุ่นยนต์ใต้น้ำเพื่อทำความสะอาดถังพักขนาดใหญ่ ได้กล่าวว่า “การพัฒนาหุ่นในครั้งนี้ ถือเป็นความก้าวหน้าอีกขั้นหนึ่งของการพัฒนาหุ่นยนต์ใต้น้ำของประเทศไทย เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้ใช้น้ำประปาให้มีความสะอาดสูงสุด การพัฒนาหุ่นยนต์ใต้น้ำนั้นมีหลายข้อจำกัดที่มีความแตกต่างจากหุ่นยนต์เหนือน้ำ ทั้งความเหมาะสมของอุปกรณ์ และความเหมาะสมของระบบหุ่นยนต์ ซึ่งงานนี้ได้รับการสนับสนุนจากการประปานครหลวง เพื่อนำไปใช้ในการทำความสะอาดถังพักน้ำอย่างต่อเนื่องก่อนที่น้ำนั้นจะถูกลำเลียงไปสูงผู้ใช้”
ระบบการผลิตน้ำประปาของประเทศไทยนั้น ผ่านการรับรองมาตรฐานในระดับนานาชาติ ตามเกณฑ์มาตรฐานขององค์การอนามัยโลก โดยน้ำประปาที่ผลิตนั้นมีความปลอดภัยสามารถดื่มได้ซึ่งมีการตรวจสอบเกณฑ์มาตรฐานในระดับสากลที่ทุกประเทศใช้เป็นเกณฑ์ในการควบคุมคุณภาพของน้ำประปา โดยมีตัวชี้วัดที่มีความสำคัญ คือ สารไตรฮาโลมีเทน (Trihalomethanes) หรือ สารก่อมะเร็ง การตรวจสอบดังกล่าวครอบคลุมทั้งทางด้านกายภาพ ได้แก่ ความขุ่น กลิ่น สี และสารแขวนลอย ทางด้านฟิสิกส์ และเคมีใช้พารามิเตอร์ หรือตัวชี้วัดจำพวกโลหะหนัก อาทิเช่น แคดเมียม ตะกั่ว และสารหนู ทางด้านชีวภาพ ได้แก่ แบคทีเรียต่าง ๆ เป็นต้น การนำเอาเทคโนโลยีที่สามารถช่วยลดเวลา ลดความเสี่ยงในการปฏิบัติงาน และลดความสิ้นเปลืองในการถ่ายเทน้ำออกจากถังพักก่อนการทำความสะอาดถังพักนั้น เป็นการเพิ่มประสิทธิภาพของกระบวนการทำงานอย่างเป็นรูปธรรมได้ ซึ่งเทคโนโลยีดังกล่าวนี้คือ การใช้หุ่นยนต์ลงไปทำการดูดเอาตะกอนที่สะสมอยู่บริเวณพื้นถังพักน้ำ ซึ่งหุ่นยนต์ดังกล่าวสามารถปฏิบัติงานได้โดยผ่านการควบคุมจากสายส่งสัญญาณ และสามารถถ่ายทอดภาพขณะปฏิบัติงานผ่านกล้องที่ติดอยู่ที่ตัวหุ่นยนต์ เพื่อช่วยในการควบคุม และวางแผนในการดูดตะกอนได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย
หุ่นยนต์บังคับใต้น้ำจึงกลายเป็นอุปกรณ์สำคัญสำหรับภารกิจใต้น้ำ โดยการประปานครหลวงยังมีอีกหลายโครงการสำคัญที่จะพัฒนาอย่างต่อเนื่องและมอบหมายให้มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ (มจพ.) เป็นผู้พัฒนาหุ่นยนต์และนวัตกรรมต่อไปในอนาคต
