วันนี้ “คอลัมน์ตรวจการ” จึงต้องมาสนทนากับ“โรม” รังสิมันต์ โรม สส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล ชำแหละวังวนความขัดแย้งทางการเมืองที่ทำให้มีนักโทษทางความคิด ถูกกักขังและดำเนินคดีจำนวนมาก และผู้เกี่ยวข้องจะยุติปัญหานี้ได้อย่างไร
โดย “รังสิมันต์ โรม” เปิดประเด็นถึงการเสียชีวิตของ “บุ้ง เนติพร” ว่า เป็นการสะท้อนถึงความเชื่อมั่นของพี่น้องประชาชนที่มีต่อกระบวนการยุติธรรม ที่ผ่านมาเรายึดถือกันมาโดยตลอดว่า หลักการสำคัญหนึ่งของกระบวนการยุติธรรม คือ สิทธิในการต่อสู้คดีอย่างเต็มที่ หรือสิทธิการประกันตัว ที่สะท้อนว่าเราได้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเขาเป็นผู้บริสุทธิ์ จนกว่าศาลจะมีคำพิพากษาตัดสินออกมาว่า เขาความผิดหรือไม่ ซึ่งเป็นหลักการสากลและตามที่รัฐธรรมนูญของเราได้รองรับเอาไว้ การที่คุณบุ้งไม่สามารถประกันตัวได้ สุดท้ายเขาก็ตัดสินใจอดอาหาร จนกลายเป็นว่าเขาเสียชีวิตลงไปอย่างที่เราเห็น
มันกลายเป็นการทำลายความเชื่อมั่นของประชาชนที่มีต่อกระบวนการยุติธรรามอย่างแท้จริง ถ้าเราดูในเรื่องของกระบวนการการประกันตัว จะพบว่าไม่ได้เกิดขึ้นครอบคลุมทุกคน บางคนที่มีพาวเวอร์กว่า แม้ว่าคดีนั้นอาจจะร้ายแรง เช่น คดียาเสพติดก็ยังได้รับการประกันตัว ผมไม่ได้หมายความว่าเขาไม่ควรจะได้รับการประกันตัว แต่ทุกคนควรได้รับสิทธิ์นี้ ปัญหาคือที่ผ่านมาการประกันตัวต่างๆ มันมีข้อสงสัยว่าไม่ได้มีการใช้อย่างเสมอภาคกันจริงๆ และกลายเป็นคนที่มีความเห็นต่างทางการเมือง คนที่เป็นนักโทษทางความคิด คนที่เขามีความคิดที่แตกต่างจากรัฐ มักจะถูก ดำเนินการในลักษณะที่อาจจะมองได้ว่าไม่เป็นธรรมต่อเขา
@พรรคก้าวไกลวางบทบาทเรื่องนี้อย่างไร เพราะถูกมองว่าอยู่เบื้องหลังการเคลื่อนไหวของเยาวชนมาตลอด
เรื่องเบื้องหลังก็มีข้อกล่าวหากันมาโดยตลอด แต่เวลาเราถูกกล่าวหา ผมก็อยากจะถามว่ามีจุดประสงค์ในการกล่าวหาเพื่ออะไร มี 2 อย่าง คือ ไม่ดิสเครดิตก้าวไกล ก็พยายามที่จะทำลายความชอบธรรมของบุคคลที่ออกมาเคลื่อนไหว สำหรับพรรคก้าวไกลเราเป็นพรรคการเมืองจะวิพากษ์วิจารณ์เราก็ยินดี
แต่เรื่องนี้ผมอยากชี้ให้ทุกคนได้คิดว่า การที่พวกเขามีความตั้งใจอดอาหาร และเรียกร้องในสิ่งที่เขาเชื่อ อย่าไปลดทอน อย่าไปเหยียดหยามในสิ่งนั้นเลย สิ่งที่เราควรจะตั้งคำถามมากกว่าก็คือ สิทธิการประกันตัวควรเป็นของทุกคนหรือไม่ ตัวผมเองผ่าน เจออะไรต่างๆ มาเยอะ ต้องยอมรับว่า อย่าไปมองว่า เรื่องการประกันตัวเป็นเรื่องไกลตัว วันหนึ่งคุณไม่รู้หรอกคุณอาจจะโดนในข้อหาอะไรก็ได้ หากกระบวนการยังเป็นอยู่อย่างนี้คุณอาจจะกลายเป็นหนึ่งในคนที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมจากกระบวนการยุติธรรมก็ได้ กระบวนการยุติธรรมที่สังคมอยากเห็น คือ กระบวนการยุติธรรมที่ไม่ว่าจะเจอคดียากขนาดไหน มีความท้าทายอย่างไร สามารถที่จะใช้กับทุกคนได้อย่างเสมอภาคเท่าเทียมกัน เป็นสิ่งที่ผมเชื่อว่าเราอยากจะเห็นตรงนี้
“มีคนพยายามที่จะบอกว่าก้าวไกลเราต้องมีส่วนรับผิดชอบอะไรต่างๆ เวลาพูดถึงความรับผิดชอบ คือผมไม่อยากจะไปปฏิเสธเรื่องข้อวิพากษ์วิจารณ์ คือเราเป็นนักการเมืองเมื่อประชาชนวิพากษ์วิจารณ์เราก็ต้องเอามาพิจารณาตัวเอง น้อมรับในทุกสิ่งทุกอย่าง แต่ผมอยากจะชี้ว่าเวลาเราพูดถึงความรับผิดชอบ ต้องดูว่าใครเป็นผู้ที่ใช้อำนาจทำให้เขาอยู่ในสภาพแบบนี้ ซึ่งวันนี้เราต้องยอมรับว่ากระบวนการยุติธรรมที่ไม่ว่าจะอยู่ในขั้นตอนไหน ล้วนมีส่วนเกี่ยวข้องที่ทำให้เขาอยู่ในสภาพแบบนี้
ดังนั้นเมื่อผมถามหาความรับผิดชอบ ผมจึงถามหาความรับผิดชอบจากผู้ที่ใช้อำนาจ การใช้อำนาจต้องมีทั้งรับผิดและรับชอบ คำถามก็คือว่า วันนี้เราจะรับแต่ชอบกันหรือไม่ ผู้ที่ใช้อำนาจรัฐก็ต้องมีทั้งรับผิดและรับชอบไม่ใช่หรือ ในเมื่อวันนี้ถ้ามีสิ่งที่เกิดขึ้นแล้วนำไปสู่ความผิดพลาด ก็ต้องรับผิดกับกรณีนี้ ผมถามไปยังผู้เกี่ยวทั้งหลายในกระบวนการต่างๆ ไม่ว่าจะในชั้นศาล เรือนจำหรืออะไรต่างๆ อะไรคือความรับผิดชอบต่อสิ่งที่เกิดขึ้นกับ “คุณบุ้ง” ”
@มองท่าทีที่เกิดขึ้นของพรรคเพื่อไทยหรือรัฐบาลอย่างไรบ้าง
ตอนนี้สิ่งที่ผมอยากเห็นคือคนเหล่านี้ได้รับการประกันตัวนี่คือเรื่องเร่งด่วน โดยเฉพาะคนที่กำลังอดอาหารอยู่ และจริงๆ ไม่ใช่แค่พวกเขา ควรจะพิจารณาไปถึงในคนอื่นๆ ว่าเขาควรจะได้รับสิทธิการประกันตัวกันทั้งหมด ไม่ใช่แค่คดีของตะวัน หรือ 3 คนที่กำลังอดอาหารอยู่เท่านั้น ปัญหาก็คือว่าวันนี้เรายังไม่ได้เห็นท่าทีฝ่ายต่างๆ ในการที่จะทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลงในเรื่องนี้เลย กระบวนการถัดมาถ้าเราวางโรดแม็พว่า จะต้องมีการนิรโทษกรรม คดีเหล่านี้ก็ไม่ควรจะเร่งจนเกินไป เพราะเร่งไปไม่ได้เกิดประโยชน์ต่อใครเลย ต่อแผ่นดินก็ไม่เกิด ถ้าสมมติจะนิรโทษกรรมอยู่แล้ว การชะลอเอาไว้จะดีที่สุด เพราะทุกครั้งที่มีการตัดสินคดีความต่างๆ ก็รกศาล มีการใช้ทรัพยากรที่สิ้นเปลืองและเกี่ยวข้องในเรื่องเหล่านั้นอยู่ไม่น้อย
ดังนั้นผมคิดว่ากระบวนการบั้นปลายที่สุดของเรื่องนี้ ก็คือการนิรโทษกรรม และต่ออีกขยักหนึ่ง คือ การปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม เพื่อจะทำให้มั่นใจได้ว่าจะไม่มีใครที่มีความเห็นต่าง หรือความเห็นต่างทางการเมืองไม่ควรเป็นเหตุนำไปสู่การดำเนินคดีทางอาญา การเมืองต้องแก้ด้วยการเมือง เราต้องยอมรับว่าคนเหล่านี้เขามีแรงจูงใจทางการเมืองเข้ามาเกี่ยวข้อง การใช้คดี หรือกฎหมายอาญาไปดำเนินการกับเขา จะไม่ได้สร้างประโยชน์อะไรเลย เราอาจต้องมาทบทวนกัน ฝ่ายรัฐบาล ฝ่ายค้านเข้ามาคุยกัน
วันนี้ผมเชื่อว่าในส่วนของพรรคของก้าวไกล เราพร้อมที่จะผลักดันให้สังคมก้าวหน้ามากขึ้น แต่เราทำสิ่งเหล่านี้คนเดียวไม่ได้ ถ้ารัฐบาลโดยเฉพาะพรรคแกนนำอย่างพรรคเพื่อไทยไม่ทำ เราไม่สามารถที่จะสร้างความเปลี่ยนแปลงในส่วนนี้ได้
@ตอกย้ำว่าการนิรโทษกรรมต้องรวมคดี 112 เข้าไปด้วย
ผมมองว่าเราต้องยอมรับว่าคดี 112 คือคดีการเมือง คนจำนวนมากที่ถูกดำเนินคดีเกิดจากการที่เขามีแรงจูงใจทางการเมือง การใช้กฎหมายข้อหาอะไรก็แล้วแต่ จำนวนไม่น้อยเป็นไปเพื่อหยุดยั้งไม่ให้นักกิจกรรมทางการเมืองสามารถรณรงค์ในเรื่องต่างๆ ได้ โดยใช้ข้อหาที่ร้ายแรง นี่คือความจริง ประเด็นสำคัญก็คือเมื่อเขาถูกดำเนินคดีในข้อหาทางการเมือง สิ่งที่เราพยายามวางหลักก็คือถ้าเป็นแบบนั้นการนิรโทษกรรมก็ไม่ควรจะไปจำกัดว่า ข้อหาบางข้อหาไม่ควรได้รับการนิรโทษกรรม นั่นหมายความว่าคดี 112 หรือ 116 ก็ดี ก็ควรจะถูกรวมอยู่ในการนิรโทษกรรม
@เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในช่วงการพิจารณาคดียุบพรรคก้าวไกล หากเคลื่อนไหวเรื่อง 112 จะส่งผลกระทบหรือไม่
ผมไม่รู้ว่าจะกระทบหรือไม่ แต่คิดว่าในทุกๆ ย่างก้าวก็จะเป็นบทที่ท้าทายในเรื่องกระบวนการยุติธรรมเสมอ ผมคิดว่าในส่วนของคดียุบพรรคถ้าเราพิจารณากันตามหลักกฎหมาย ก็ไม่ได้เกี่ยวกับเคสของ “คุณบุ้ง” หรือคนอื่นๆ เลย คนละส่วนกัน สาระของคดีเป็นอีกเรื่องหนึ่งเลย แต่การที่นักวิจารณ์ทางการเมืองหรือสังคมมีความเชื่อแบบนี้ ว่า การตัดสินคดีต่างๆ ของพรรคก้าวไกลอาจจะกลายเป็นเรื่องธงทางการเมืองหรือเชื่อมโยงกับเหตุการณ์ของ “คุณบุ้ง” เป็นเรื่องใหญ่ที่อยากให้ทุกฝ่ายในสังคมที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการยุติธรรม ต้องตระหนักว่าการที่สังคมคิดแบบนี้ คือ สังคมกำลังสูญเสียความเชื่อมั่นต่อกระบวนการยุติธรรม ซึ่งไม่ใช่เรื่องดีแน่นอน บุคคลและองค์กรที่เกี่ยวข้องไม่ควรปล่อยให้สังคมเชื่อแบบนั้น และต้องพิสูจน์ให้เห็นว่ากระบวนการยุติธรรมยังสามารถทำหน้าที่เพื่ออำนวยความยุติธรรมในแง่มุมต่างๆ ได้เป็นอย่างดี แต่หากสิ่งที่สังคมเชื่อกลายเป็นจริง ในระยะยาวกระบวนการยุติธรรมเมื่อสูญสิ้นศรัทธาแล้วก็กู้คืนได้ยาก.
