ปัจจุบันมีสถิติว่า พบผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อม (Dementia) ทั่วโลกเป็นจำนวนมากถึง 55 ล้านคน โดยส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยที่อายุมากกว่า 65 ปีขึ้นไป โรคนี้เป็นโรคทางระบบประสาทที่ทำให้ผู้ป่วยหลงลืมสิ่งต่าง ๆ มีความกังวลและตัดสินใจเรื่องต่าง ๆ ได้ยากขึ้นเรื่อย ๆ เมื่ออาการลุกลาม
การสังเกตพบอาการแต่เนิ่น ๆ จะมีประโยชน์มากในการช่วยเตรียมตัวรับมือโรคนี้ ทั้งนี้มีคำแนะนำให้สังเกตอาการเริ่มแรกแบบง่าย ๆ ระหว่างทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันอย่างการอาบน้ำ ซึ่งก็คือความผิดปกติของประสาทรับกลิ่น เมื่อเราไม่สามารถได้กลิ่นหรือจดจำกลิ่นของแชมพูสระผมหรือสบู่ที่ใช้เป็นประจำได้ เว้นแต่ว่าจะอยู่ระหว่างป่วยเป็นโรคโควิด-19 หรือมีอาการคัดจมูก
“เมื่อเราอายุมากขึ้น ประสาทสัมผัสของเราก็มักจะเปลี่ยนไป” ดร.เมเรดิธ บ็อค แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบประสาทจากรีโมเฮลท์ ซึ่งเป็นชุมชนออนไลน์ที่ให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อมอธิบาย “การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้อาจสังเกตได้ชัดเจนขึ้นสำหรับผู้ที่เป็นโรคสมองเสื่อม”
อย่างไรก็ตาม ไม่จำเป็นว่าการไม่ได้กลิ่นหรือประสาทรับกลิ่นบกพร่องเมื่ออายุมากขึ้นจะเป็นอาการของภาวะสมองเสื่อมเสมอไป
ดร.ฟูเซีย ซิดดิคี แพทย์ระบบประสาทและผู้อำนวยการฝ่ายการแพทย์ด้านการนอนหลับของศูนย์การแพทย์เซนทารา อาร์เอ็มเอชก็กล่าวถึงความเชื่อมโยงนี้ว่า ผู้ที่มีประสาทการรับรู้เสื่อมถอย โดยเฉพาะประสาทการรับกลิ่นจะเสี่ยงต่อการป่วยเป็นโรคอัลไซเมอร์และมีภาวะสมองเสื่อม การรับรู้และระบุกลิ่นได้มักจะถูกมองว่าเป็นวิธีคัดกรองโรคที่มีประโยชน์วิธีหนึ่ง
ถ้าจะอธิบายจากหลักง่าย ๆ ก็คือ เนื่องจากภาวะสมองเสื่อมเป็นโรคทางระบบประสาท ซึ่งส่งผลกระทบต่อสมองและส่งผลกระทบต่อประสาทสัมผัสทั้งหลายอีกทีหนึ่ง
“กระบวนการเสื่อมถอยของระบบประสาทที่ทำให้เกิดภาวะสมองเสื่อมยังส่งผลต่อความรู้สึกและการประมวลผลทางประสาทสัมผัสที่เกี่ยวข้องกับกลิ่น ทำให้ยากต่อการรับรู้กลิ่นที่คุ้นเคย เช่น แชมพูหรือสบู่เหลวที่ตนชื่นชอบ” ดร.บ็อคกล่าว พร้อมทั้งอธิบายว่า การสูญเสียประสาทรับกลิ่นมักเกิดขึ้นอย่างช้าๆ เมื่อเวลาผ่านไป และอาจเกิดขึ้นได้ก่อนที่ผู้ป่วยจะสังเกตเห็นความบกพร่องทางสติปัญญาอื่น ๆ
“ในกรณีของภาวะสมองเสื่อมจากลิววีบอดี (Lewy body dementia) ความผิดปกติของการรับกลิ่นดูเหมือนจะเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเกิดโรค” ดร.ซิดดิคีกล่าวและชี้ว่า โดยทั่วไป ความผิดปกติด้านการรับกลิ่นนี้อาจเกิดขึ้นก่อนอาการอื่นของภาวะสมองเสื่อมได้หลายปี และอาจนานเกือบสิบปีในบางกรณี
ผู้เชี่ยวชาญทั้งสองแนะนำว่า เมื่อพบอาการผิดปกติเกี่ยวกับการรับกลิ่น ควรรีบไปปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงและรักษาอย่างถูกต้อง เพราะไม่แน่ว่าอาการเช่นนี้จะเป็นสัญญาณเตือนของภาวะสมองเสื่อม
แต่เป็นที่น่าเสียดายว่า หากความผิดปกติของประสาทรับกลิ่นเกิดขึ้นเพราะภาวะสมองที่เริ่มเสื่อมแล้ว ประสาทส่วนนี้จะไม่สามารถฟื้นฟูให้กลับมาได้ดังเดิม ผู้ป่วยโรคเกี่ยวกับภาวะสมองเสื่อมมักจะสูญเสียความสามารถในการรับกลิ่นอย่างถาวร
ที่มา : parade.com
เครดิตภาพ : GETTY IMAGES
