นับตั้งแต่มีการขุดค้นพบซากไดโนเสาร์ที่ภูกุ้มข้าว วิถีชีวิตของผู้คนในเขตพื้นที่ อ.สหัสขันธ์ ก็มีเรื่องราวของสัตว์ดึกดำบรรพ์นี้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่ง ศูนย์บริการการท่องเที่ยวสหัสขันธ์ไดโนโรดเป็นศูนย์กลางของการท่องเที่ยวในชุมชน ไม่ใช่เพียงแค่การมาเยือนเพื่อชมห้องแถวไม้เก่าแก่ที่มีมาตั้งแต่เมื่อครั้งตั้งเป็นอำเภอสหัสขันธ์เมื่อปี พ.ศ.2510 แต่ที่นี่ยังมีวิถีชีวิต ภูมิปัญญา ประเพณี วัฒนธรรมที่สืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ให้ได้สัมผัสเรียนรู้

ทุกช่วงเช้าของวันเสาร์ถนนสายวัฒนธรรมไดโนโรดจะทำหน้าที่เป็นลานกิจกรรม “นุ่งซิ่น นั่งสาด ตักบาตร 9 วัด” พระสงฆ์จากวัดในตำบลโนนบุรีจะมาร่วมกันเพื่อให้ชาวบ้านได้ตักบาตร โดยเริ่มต้นด้วยการฟังเทศน์ฟังธรรมก่อนจะเข้าสู่ช่วงตักบาตร ผู้นำชุมชนจะนำเสื่อสาดมาปูให้ทุกคนได้นั่งอย่างเป็นระเบียบเป็นทางยาวไปตามถนนสายวัฒนธรรมไดโดโรด แต่ละคนจะมีกระติ๊บข้าวเหนียว พร้อมกับขนมและน้ำ ข้าวเหนียวก้อนกำลังดีจะถูกปั้นใส่ในบาตรแทนข้าวสวยอย่างคนภาคกลาง ส่วนกับข้าวนั้นหากไม่ใช่ทางวัดเตรียมเอง ชาวบ้านก็จะนำตามไปถวายที่วัด

ไม่อยากตื่นมาจากที่อื่นแต่เช้าแนะนำให้พักค้างโฮมสเตย์ในหมู่บ้าน ยามค่ำอื่มอร่อยกับพาแลง ชมการแสดงของนักเรียนจากโรงเรียนผู้สูงอายุ แล้วจบด้วยการร่วมขยับร่างกายไปกับรำวงคองก้า การละเล่นยอดฮิตในสมัย จอมพล ป.พิบูลสงคราม ช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2

นอกจากกิจกรรมขยับร่างกายแล้วที่นี่ยังมีเอกลักษณ์เด่นของ ผ้าลายขิดไดโนเสาร์ ลายที่พัฒนาคิดค้นขึ้นใหม่ หลังจากมีการขุดค้นพบซากไดโนเสาร์บริเวณภูกุ้มค่าว มีทั้งลายที่ทอลงบนผืนผ้าไหมแพรวา และลายขิดไดโนเสาร์เป็นเส้นขนาดเล็กสำหรับนำไปประดับตกแต่งเสื้อผ้าในแบบอื่น ๆ ด้วย

งานฝีมืออีกอย่างของชาวโนนบุรีก็คือ ธุงหรือธง ผลิตภัณฑ์ชุมชนที่ใครเห็นแล้วอยากซื้อกลับไปประดับบ้าน ธุงเป็นเครื่องประกอบพิธีกรรมสำคัญของอีสานมายาวนาน เชื่อกันว่าใช้ป้องกันสิ่งเลวร้ายหรือสิ่งไม่ดีได้ ทำด้วยเส้นด้ายจากฝ้ายหรือไหม ย้อมสีสันสดใส แล้วนำมาผูกโยงกันลักษณะคล้ายกับใยแมงมุม

ใครที่ชื่นชอบของที่ระลึกที่มีไดโนเสาร์เป็นต้นแบบ ยังมีพวงกุญแจไดโนเสาร์ สมุนไพรไดโนหอม นักท่องเที่ยวจะเลือกทำลูกประคบลายผ้าเอกลักษณ์ของท้องถิ่น หรือทำถุงเครื่องหอมลายไดโนเสาร์ หรือจะไปแถวริมเขื่อนไปดูชาวประมง หรือกลุ่มเลี้ยงปลา รวมถึงกลุ่มแปรรูปอาหารจากปลาอย่างปลาส้ม

มาถึงพื้นที่สหัสขันธ์แล้วจะไม่ได้พบเจอทักทายกับไดโนเสาร์เลยคงจะเป็นไปไม่ได้ ดังนั้นห้ามพลาดการไปแวะเช็คอินที่สวนไดโนเสาร์ สวนสาธารณะที่เต็มไปด้วยหุ่นปั้นไดโนเสาร์ จุดแลนด์มาร์ค ริมเขื่อนลำปาวโดยมีทิวทัศน์ของอ่างเก็บน้ำและสะพานเทพสุดาเป็นฉากหลัง ที่นี่จะเต็มไปด้วยผู้คนในช่วงเย็นถึงค่ำของทุกวัน

ช่วงเวลากลางวันที่แดดอาจจะร้อนแรงเกินไป หากได้เข้าไปเดินชม “พิพิธภัณฑ์สิรินธร” อาจเป็นตัวเลือกการเยี่ยมเยือนชุมชนบ้านโนนบุรีที่ดีไม่น้อย อาคารจัดแสดงภายในศูนย์วิจัยเกี่ยวกับไดโนเสาร์แห่งแรกของประเทศไทย ที่สมบูรณ์แบบและใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เยือนโนนบุรีให้ครบถ้วนจะต้องขึ้นไปกราบสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่วัดพุทธาวาส หรือวัดภูสิงห์ พระพุทธรูปประทับนั่งปางมารวิชัยขนาดใหญ่ นามว่า “พระพรหมภูมิปาโล” ที่พระพุทธรูปสีขาวองค์ใหญ่ที่ชาวบ้านเคารพศรัทธา ใกล้ ๆ กันทางเดินพญานาคสีเขียวจะเชื่อมไปยังรอยพระพุทธบาทที่อยู่ภายในมณฑปด้วย จากนั้นออกไป “วัดพุทธนิมิตภูค่าว” สัการะองค์พระมหาธาตุเจดีย์ พระพุทธไสยาสน์ภูค่าว ชมความสวยงามของโบสถ์ไม้ และวิหารสังฆนิมิต

ชุมชนบ้านโนนบุรีเป็นหนึ่งใน 10 สุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” อยากไปสัมผัสวิถีชีวิตชาวโนนบุรี สอบถามที่โทร. 08 8571 6907 หรือ www.facebook.com/homestay.dino ติดตามรายการ “ท่องถึงถิ่น เที่ยวฟินวัฒนธรรม” ทางสถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก TV5HD5 ทุกวันอังคาร เวลา 14.05-14.30 น. รับชมย้อนหลังช่องยูทูป : เดลินิวส์