เปิด 6 พลัง ‘ซอฟต์พาวเวอร์’ทรงอิทธิพลระดับโลก ที่คนไทยต้องไปให้ถึง

ปัจจุบัน กระแส Soft Power ได้รับความสนใจและถูกกล่าวถึงมากขึ้น เนื่องจากเป็นรูปแบบการขยายอิทธิพลที่ไม่ได้ใช้อำนาจบังคับขู่เข็ญเพื่อให้ใครหรือประเทศใดต้องยอมรับและปฏิบัติตาม แต่เป็นการขยายอิทธิพลต่อความชอบและพฤติกรรมของภาคส่วนต่าง ๆ เพื่อดึงดูดความต้องการของผู้อื่นให้เกิดการยอมรับด้วยความเต็มใจ ซึ่งหลายประเทศสามารถนำ Soft Power มาสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับระบบเศรษฐกิจได้

สำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (สนค.) ได้ติดตามนโยบายและแนวทางการเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจจากการใช้ Soft Power ที่น่าสนใจของประเทศต่างๆ รอบโลก เพื่อเป็นประโยชน์ในการนำมาต่อยอดประยุกต์ให้สอดรับกับบริบทของประเทศไทย โดยพิจารณาจากประเทศที่มีความโดดเด่นและทรงพลังด้าน Soft Power จากผลการประเมิน Global Soft Power Index 2022 ของ Brand Finance บริษัทให้คำปรึกษาด้านกลยุทธ์แบรนด์ โดยวัดดัชนีในมิติต่างๆ อาทิ ด้านเศรษฐกิจ การบริหารงานของรัฐบาล ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ และการแทรกซึมของสินค้า บริการ ค่านิยม แนวคิดของประเทศต่างๆ ในชีวิตประจำวัน

พบว่า ประเทศที่ได้รับการจัดอันดับว่ามีอิทธิพลต่อคนทั่วโลก อันดับที่ 1-6 ได้แก่ สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร เยอรมนี จีน ญี่ปุ่น และฝรั่งเศส ตามลำดับ สำหรับไทย อยู่อันดับที่ 35 จาก 120 ประเทศ ซึ่งตัวอย่างที่แสดงให้เห็นภาพที่ชัดเจนของ Soft Power ในประเทศต่างๆ ที่ประสบความสำเร็จ สูงสุดและเป็นแบบอย่างของประเทศ มีดังนี้

สหรัฐอเมริกา

มีการใช้ Soft Power ในอุตสาหกรรมภาพยนตร์ Hollywood ที่สร้างให้ American Pop Culture เป็นที่ยอมรับของคนทั่วโลก ผ่านแนวเพลง แฟชั่น วิถีชีวิต และแนวคิด ที่ใส่ลงไปในภาพยนตร์ ทั้งนี้ สมาคมภาพยนตร์แห่งอเมริกาเปิดเผยว่า ที่ผ่านมา Hollywood สามารถทำรายได้ให้กับรัฐ กว่า 2.06 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ และมีมูลค่าส่งออก Hollywood Content ไปทั่วโลก 1.65 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ

สหราชอาณาจักร และอังกฤษ

เป็นประเทศที่มีชื่อเสียงทางด้านฟุตบอลมาอย่างยาวนาน มีการก่อตั้งลีกฟุตบอลที่เก่าแก่ที่สุดของโลก ตั้งแต่ปี 1888 ในลีกการแข่งขันที่ชื่อว่า “Football League” จนในปี 1992 ได้พัฒนามาเป็นลีกที่มีชื่อเสียงที่สุดแห่งหนึ่งของโลกในปัจจุบันอย่าง “Premier League” ซึ่งทำรายได้อย่างมหาศาลให้กับอังกฤษ โดยกรมการค้าระหว่างประเทศของอังกฤษให้ข้อมูลว่า ตลอด 30 ปีที่ผ่านมา (ปี 1992-2022) Premier League มีการจ้างงานในอังกฤษมากกว่า 100,000 ตำแหน่ง ซึ่งในปี 2020 มีมูลค่าจากการถ่ายทอดการแข่งขันทั่วโลกประมาณ 1.4 พันล้านปอนด์ 

เยอรมนี

เป็นประเทศที่ให้การสนับสนุนและโอกาสทางการศึกษา โดยได้ให้ทุนการศึกษาและ ทุนวิจัยกับผู้คนทั่วโลก ประกอบกับเป็นประเทศที่มีความก้าวหน้าทางด้านวิศวกรรมศาสตร์ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และนวัตกรรม จึงทำให้เป็นจุดดึงดูดให้นักเรียนจากชาติต่าง ๆ มาเรียนต่อในเยอรมนี ถือเป็นการสร้างเครือข่ายทั่วโลกไปโดยปริยาย จากข้อมูลขององค์กรแลกเปลี่ยนทางวิชาการของเยอรมนี (German Academic Exchange Service) พบว่า ในปี 2021 เยอรมนีมีงบประมาณให้ทุนกว่า 630 ล้านยูโร มีนักศึกษาระดับปริญญาตรี โท เอก และนักวิจัยที่ได้รับทุน กว่า 134,906 คน โดยตั้งแต่ปี 1950-2021 มีผู้ได้รับทุนแล้วกว่า 1.66 ล้านคนทั่วโลก

จีน

ดำเนินนโยบาย Soft Power ด้วยการสร้าง Friend of China ผ่านโครงการ Belt and Road Initiative (BRI) ที่เป็นการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานเพื่อเชื่อมโยงตลาดการค้าระหว่างจีน เอเชีย ยุโรป และแอฟริกา ซึ่งไม่ใช่เพียงแต่การเชื่อมโยงทางภูมิรัฐศาสตร์ (Geopolitics) และภูมิเศรษฐศาสตร์ (Geoeconomics) เท่านั้น แต่ยังรวมถึงภูมิศาสตร์วัฒนธรรม (Geoculture) มีการคาดการณ์ว่า การขยายอิทธิพลของจีนด้วย BRI จะมีผู้มีส่วนเกี่ยวข้องไม่น้อยกว่า 152 ประเทศทั่วโลก และ GDP จะเพิ่มขึ้นถึง 160,000 ล้านหยวน ในปี 2030

ญี่ปุ่น

ปฏิเสธไม่ได้ว่าการ์ตูนมังงะ (Manga) หลายเรื่องเป็นที่รู้จักและคุ้นเคยของนักอ่านการ์ตูนทั่วโลก อาทิ ดราก้อนบอล นารุโตะ วันพีซ และสแลมดังก์ ญี่ปุ่นใช้ความโด่งดังของมังงะเป็น Soft Power สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจให้กับประเทศจากการผลิตเป็นสิ่งพิมพ์ ดิจิทัล อนิเมะ และต่อยอดไปผลิตเป็นสินค้าจำนวนมาก ซึ่งแม้ว่าธุรกิจอื่นๆ จะได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ COVID-19 แต่รายได้ของมังงะในปี 2021 ทั้งแบบสิ่งพิมพ์และดิจิทัลในประเทศญี่ปุ่น กลับสูงถึง 6.76 แสนล้านเยน เพิ่มขึ้นจากปี 2020 ถึงร้อยละ 10.3

ฝรั่งเศส

มีชื่อเสียงด้านแฟชั่นชั้นสูงอย่าง โอต์ กูตูร์ มาอย่างยาวนาน ความประณีต ซับซ้อนและการจำกัดจำนวนของการตัดเย็บเสื้อผ้า โอต์ กูตูร์ ทำให้ราคาชุดมีมูลค่าที่สูงมาก ตั้งแต่ 100,000 ยูโร จนถึง 1 ล้านยูโร นอกจากนี้ ยังมีเงื่อนไขสำคัญว่าการจะเป็นร้านเสื้อผ้าโอต์ กูตูร์ ต้องได้รับการรับรองจากสมาคมภายใต้ควบคุมของรัฐบาล และต้องมีห้องเสื้ออยู่ที่กรุงปารีสเท่านั้น จึงทำให้เกิดการดึงดูดให้มาลงทุนในฝรั่งเศสเพิ่มขึ้น เกิดการแข่งขันในอุตสาหกรรมแฟชั่น และยังดึงดูดผู้ชมจากทั่วโลกให้มาสัมผัสประสบการณ์แฟชั่น เกิดกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่สร้างเม็ดเงินมหาศาลให้กับฝรั่งเศส โดยรวมแล้วตลาดโอต์ กูตูร์ มีมูลค่าประมาณ 500 ล้านยูโร ทำให้ โอต์ กูตูร์ กลายมาเป็นหนึ่งในแกนหลักของเศรษฐกิจฝรั่งเศส 

ด้าน นายพูนพงษ์ นัยนาภากรณ์ ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (ผอ.สนค.) กล่าวว่า ที่ผ่านมากระทรวงพาณิชย์ได้ให้ความสำคัญกับการใช้ Soft Power ในการเสริมสร้างขีดความสามารถทางการแข่งขันระยะยาวในภาคการค้าระหว่างประเทศของไทยในเวทีสากล ผ่านกลไกการทำงานของหน่วยงานในกระทรวงพาณิชย์ทั้งในและต่างประเทศ โดยบูรณาการร่วมกับภาคเอกชน เพื่อช่วยสนับสนุนและส่งเสริมผู้ประกอบการไทย ให้สามารถนำจุดแข็งด้านความโดดเด่นทางศิลปวัฒนธรรม เอกลักษณ์ของวิถีชีวิตและความเป็นไทยด้านต่างๆ มาปรับใช้กับสินค้าและบริการ เพื่อผลักดัน Soft Power ของไทย ให้เกิดมูลค่าทางเศรษฐกิจ

อาทิ การจัดงานแสดงสินค้าไทยในต่างประเทศ เพื่อเผยแพร่ความเป็นไทยสู่เวทีนานาชาติ โครงการรางวัลสินค้าไทยที่มีการออกแบบดี (DEmark Award) เพื่อกระตุ้นให้เกิดการตื่นตัวในธุรกิจบริการออกแบบ และใช้การออกแบบเป็น Soft Power มาสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับธุรกิจ และโครงการนำเทคโนโลยี AI และ Blockchain ช่วยพัฒนาระบบทรัพย์สินทางปัญญา ในกีฬามวยไทย เพลงไทย และสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) ของไทย