ที่วัดห้วยห้าว ต.นาอ้อ อ.เมืองเลย จ.เลย ดร.ณัณธิญาจ์ มังคละคีรี วัฒนธรรมจังหวัดเลย เป็นประธานเปิดงานสืบสานประเพณีสงกรานต์โบราณสถานวัดห้วยห้าว ประจำปี พ.ศ. 2568 มีข้าราชการ และเจ้าหน้าที่สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดเลย คณะผู้บริหาร สมาชิกสภา พนักงาน ลูกจ้างเทศบาลตำบลนาอ้อ กำนัน ผู้นำชุมชน ประชาชนเข้าร่วมงานจำนวนมาก
นางกองเพ็ชร ศรียาขำ นายกเทศมนตรีตำบลนาอ้อ กล่าวว่า งานสืบสานประเพณีสงกรานต์โบราณสถานวัดห้วยห้าว สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดเลย ร่วมกับ เทศบาลตำบลนาอ้อ และประชาชนในพื้นที่ ร่วมกันจัดขึ้น เพื่อให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการดูแลรักษาแหล่งโบราณสถาน โบราณวัตถุ อนุรักษ์สืบสาน วัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของท้องถิ่น เห็นความสำคัญและตระหนักถึงคุณค่าของมรดกโบราณสถานซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้ในชุมชน เด็ก เยาวชน ประชาชน และผู้ที่สนใจสามารถศึกษา ค้นคว้า และช่วยกันทำนุบำรุงให้คงอยู่คู่บ้านเมืองตลอดไป
ด้านนายสัมฤทธ์ สุภามา ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเลย เปิดเผยว่า วัดห้วยห้าว หรือ วัดขั้นบันใดใหญ่ หรือวัดวังแท่น สร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระโพธิศาลราชเจ้า ระหว่าง พ.ศ. 2063-2090 ต่อมาพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช ได้ประกาศขยายเนื้อที่วัดเพิ่มเติม พ.ศ. 2150 ซึ่งมีกษัตริย์ล้านช้างบูรณปฏิสังขรณ์เสมอมา จึงสันนิษฐานได้ว่า วัดแห่งนี้เป็นวัดหลวงที่สำคัญอย่างยิ่งวัดหนึ่ง และจากข้อมูลการสำรวจเท่าที่มีอยู่ ปรากฏว่าวัดห้วยห้าว เป็นวัดของกษัตริย์ล้านช้างเพียงวัดเดียวในจังหวัดเลย วัดห้วยห้าวนับเป็นชุมชนโบราณจากข้อความจารึกในแผ่นศิลา 2 แผ่นของวัดห้วยห้าว เมืองฝาง มีความเกี่ยวพันอยู่กับกษัตริย์ล้านช้างรวม 3 สมัย คือ จารึกแผ่นที่ 1 พระโพธิสาลราช กษัตริย์ล้านช้างลำดับที่ 32 พระไชยเชษฐาธิราชสร้างวัดห้วยห้าว จารึกแผ่นที่ 2 พระเจ้าวรวงศาธรรมิกราช กษัตริย์ล้านช้างลำดับที่ 39 บูรณะปี พ.ศ. 2150
ปัจจุบันสภาพชุมชนเมืองฝาง กับวัดห้วยห้าว มีโบราณสถานที่ยังเหลืออยู่เพียงซากอุโบสถอีสานโบราณ และพุ่มกลีบบัวศิลปะล้านช้าง ด้วยการใช้ปูนซีเมนต์แบบโบราณที่ประกอบด้วยยางบง ผสมปูนขาวและหนังสัตว์ สามารถยึดเหนี่ยวสภาพอาคารโบราณดังกล่าวไว้ แม้กาลเวลาจะผ่านมาหลายร้อยปี วัดห้วยห้าวเมืองฝาง ซึ่งมีบริเวณพื้นที่นับพันไร่ ตามหลักฐานในจารึก ที่มีการบูรณะวัดห้วยห้าวครั้งสุดท้ายในปี พ.ศ. 2150 นับเป็นเวลากว่า 400 ปี และเป็นหลักฐานยืนยันให้ทราบถึงความเกี่ยวพันในอาณาเขตสองฟากฝั่งแม่น้ำโขง ส่วนวัดห้วยห้าวเมืองฝาง ล่มสลายลงด้วยประการใดไม่มีจารึกไว้
