อินโดนีเซีย เป็นประเทศผู้ส่งออกถ่านหินเชื้อเพลิง หรือถ่านหินประเภทใช้ความร้อน (thermal coal) รายใหญ่ที่สุดของโลกในปัจจุบัน กระทรวงพลังงานในกรุงจาการ์ตาประกาศห้ามส่งออกชั่วคราว ด้วยเหตุผลเพื่อป้องกันภาวะขาดแคลนถ่านหิน สำหรับการผลิตกระแสไฟฟ้าภายในประเทศ

ความเคลื่อนไหวของอินโดนีเซีย สร้างความวิตกต่อหลายประเทศลูกค้ารายใหญ่ เช่น จีน ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และอินเดีย เนื่องจากประเทศเหล่านี้ต้องการถ่านหินเพิ่มหลายเท่า สำหรับผลิตกระแสไฟฟ้า ที่มีความต้องการใช้มากเป็นพิเศษ ในช่วงสูงสุดของฤดูหนาวแต่ละปี

4 ประเทศเศรษฐกิจยักษ์ใหญ่ของเอเชีย จีน ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และอินเดีย ซื้อถ่านหินจากอินโดนีเซีย รวมกัน 73% ของทั้งหมดที่อินโดนีเซียส่งออกในปี 2564

กระทรวงพลังงานอินโดนีเซียรับปากในวันที่ 5 ม.ค. จะเริ่มทบทวนประกาศฯ และเจรจากับตัวแทนสมาคมผู้ประกอบการเหมืองถ่านหินอินโดนีเซีย แต่วันต่อมาบอกเลื่อน และถึงขณะนี้ยังไม่แน่ชัด ว่ารัฐจะยกเลิกคำสั่งห้ามหรือไม่

ประกาศของอินโดนีเซีย ทำให้ราคาถ่านหินในจีนและออสเตรเลียปรับตัวสูงขึ้น ในช่วงสัปดาห์แรกของเดือน ม.ค. ขณะที่เรือบรรทุกถ่านหินประมาณ 100 ลำ บรรทุกถ่านหินสำหรับส่งออก รวมกว่า 5.9 ล้านตัน ยังปักหลักอยู่ในทะเลนอกชายฝั่งเกาะบอร์เนียว ซึ่งมีท่าเรือส่งออกถ่านหินหลักของอินโดนีเซียหลายท่า

ภูมิ รีซอร์ซิส บริษัทถ่านหินขนาดใหญ่ที่สุดของอินโดนีเซีย บอกว่า ตอนนี้บริษัทกำลังวิเคราะห์ผลกระทบทางการเงิน จากคำสั่งระงับการส่งออก ซึ่งน่าจะไม่น้อย จากค่าใช้จ่ายต่าง ๆ รวมถึงค่าเสียเวลาของเรือ และค่าปรับจากการส่งมอบสินค้าล่าช้า บริษัทหวังว่ารัฐบาลจะยกเลิกคำสั่งห้ามในทันที สำหรับบริษัทที่บรรลุเงื่อนไข นโยบายข้อบังคับการตลาดภายในประเทศ (ดีเอ็มโอ)

เงื่อนไขที่ว่านี้คือ บริษัทถ่านหินทั้งหมดในอินโดนีเซีย จะต้องขาย 25% ของผลผลิต ให้โรงไฟฟ้าภายในประเทศ ในราคาไม่เกินตันละ 70 ดอลลาร์สหรัฐ (อัตราแลกเปลี่ยนล่าสุดอยู่ที่ 2,346.5 บาท) ซึ่งต่ำกว่าราคาตลาดตามปกติหลายเท่า

ถ่านหินมีสัดส่วนประมาณ 3,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อเดือน ของมูลค่าการค้าระหว่างประเทศทั้งหมดของอินโดนีเซีย และช่วยทำให้การส่งออก ของประเทศเศรษฐกิจขนาดใหญ่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สูงเป็นประวัติการณ์ในปีที่แล้ว โดยปริมาณส่งออกถ่านหินในปีก่อนหน้าคือ 2563 อยู่ที่ประมาณ 400 ล้านตัน

ญี่ปุ่นซึ่งนำเข้าถ่านหินอินโดนีเซีย เดือนละ 2 ล้านตัน ส่งจดหมายถึงรัฐมนตรีพลังงงานอินโดนีเซีย ขอให้ยกเลิกคำสั่งห้ามส่งออกถ่านหินความร้อนสูง และไฟเขียวการเดินทางของเรือบรรทุกถ่านหิน 5 ลำ ที่เตรียมมุ่งหน้าสู่ญี่ปุ่น แต่ต้องลอยลำอยู่นอกชายฝั่งอินโดนีเซีย จากคำสั่งห้าม

ส่วนจีน ประเทศผู้บริโภคและนำเข้าถ่านหินรายใหญ่ที่สุดในโลก ราคาถ่านหินเชื้อเพลิงพุ่งสูงกว่า 6% ในวันแรกของการซื้อขาย หลังการประกาศระงับส่งออกของอินโดนีเซีย แต่ราคาปรับลดลงเรื่อย ๆ หลังจากนั้น เมื่อผู้ซื้อขายและบริษัทนำเข้าเชื่อว่า ประกาศจะมีผลกระทบเพียงเล็กน้อย ต่อตลาดถ่านหินจีน เนื่องจากผลผลิตภายในประเทศสูงขึ้นมาก ในระยะหลายเดือนล่าสุด

ปริมาณบริโภคภ่านหิน ของโรงฟฟ้าทั่วแผ่นดินใหญ่ ยังทรงตัว จากเฉลี่ยที่ประมาณ 2.2–2.3 ล้านตัน ตลอดปีที่แล้ว แต่คาดว่าจะลดลงงในระยะหลายสัปดาห์ข้างหน้า เนื่องจากโรงงานผลิตหยุดยาวช่วงเทศกาลตรุษจีน และรัฐบาลจีนสั่งลดกิจกรรมที่ก่อให้เกิดควันไฟ เพื่อรับประกันท้องฟ้าสะอาดสดใส ในช่วงเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกฤดูหนาว 2022 ซึ่งกำหนดมีขึ้นระหว่างวันที่ 4–20 ก.พ.นี้.

เลนซ์ซูม

เครดิตภาพ : REUTERS