นายศิริวัฒน์ บุปผาเจริญ รอง ผวจ.แม่ฮ่องสอน เปิดกิจกรรมงานประเพณีถวายข้าวมธุปายาส ณ วัดบ้านหมอกจำแป่ ต.หมอกจำแป่ อ.เมืองแม่ฮ่องสอน ซึ่งจัดขึ้นโดย นายญาณทัธ สิริวัฒน์ วัฒนธรรมจังหวัดแม่ฮ่องสอน ประชาชนชาวไทใหญ่
การจัดกิจกรรม “ประเพณีต่างซอมต่อหลวง” หรือ “งานประเพณีถวายข้าว มธุปายาส” ครั้งนี้ เพื่อเป็นการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และสืบสาน ขนบธรรมเนียม ประเพณีวิถีชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์ไทใหญ่ ใน จ.แม่ฮ่องสอน ที่มีอัตลักษณ์อันทรงคุณค่า และเสน่ห์ที่โดดเด่นเอื้อต่อการพัฒนาและสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจให้กับพื้นที่ ตลอดถึงเป็นการประชาสัมพันธ์ให้กับนักท่องเที่ยวที่เดินทาง มาสัมผัสขนบธรรมเนียม ประเพณี ประวัติศาสตร์ วิถีชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์ไทใหญ่ในจังหวัดให้เป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลาย เป็นการเสริมสร้างรายได้ ให้แก่ชุมชนเพิ่มมากขึ้น
นายศิริวัฒน์ เปิดเผยว่า “งานประเพณีถวายข้าวมธุปายาส” ภายใต้โครงการ “พัฒนากลุ่มท่องเที่ยวอารยธรรมล้านนาและกลุ่มชาติพันธุ์ ภาคเหนือ” จังหวัดแม่ฮ่องสอนนับว่าเป็นการจัดกิจกรรมที่เป็นประโยชน์อย่างยิ่ง เพราะเป็นการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และสืบสาน ขนบธรรมเนียม ประเพณี วิถีชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์ในจังหวัดแม่ฮ่องสอนที่มี อัตลักษณ์อันทรงคุณค่า และเสน่ห์ที่โดดเด่นเอื้อต่อการพัฒนาความสามัคคี กลมเกลียว เป็นหนึ่งเดียว และสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจให้กับพื้นที่ได้ เป็นการกระตุ้นการท่องเที่ยว สร้างรายได้แก่ชุมชน
สำหรับบ้านหมอกจำแป่ สมัยก่อนรัตนโกสินทร์ เป็นป่าทึบ ได้มีชาวไทยใหญ่จากชายแดนพม่ามาอาศัยทำมาหากินเป็นบางฤดูกาล และเป็นทางผ่านกองทัพพม่าเดินทางไปตีกรุงศรีอยุธยา หรือหัวเมืองฝ่ายเหนือของไทย ต่อมาชาวไทยใหญ่จากพม่าเห็นว่าเป็นทำเลดี เหมาะที่จะตั้งเป็นบ้านเรือนอยู่ถาวร จึงจัดตั้งชุมชนขึ้น เมื่อราวปี พ.ศ.2400 โดยมีขุนพันยาเป็นผู้นำหมู่บ้านคนแรก และให้ชื่อหมู่บ้านว่า “บ้านหมอกจำแป่” ภาษาไทยใหญ่ คำว่าหมอกจำแป่ หมายถึง ดอกลั่นทม ซึ่งมีจำนวนมากในบริเวณที่ตั้งหมู่บ้าน
ประเพณีถวายข้าวมธุปายาส หรือการต่างซอมต่อหลวง เป็นประเพณีของชาวไทยใหญ่ที่จัดทำขึ้นในช่วงก่อนออกพรรษา (ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 เดือน ก.ย.) เป็นประเพณีที่สืบเนื่องมาจากสมัยพุทธกาลที่นางสุชาดา ได้นำข้าวมธุปายาสไปถวายพระพุทธเจ้าในขณะที่นั่งปฏิบัติธรรมใต้ต้นโพธิ์ก่อนที่พระพุทธเจ้าจะตรัสรู้เมื่อถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 ประชาชนจะเตรียมสิ่งของเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา แด่พระพุทธเจ้า
ในงานประเพณีต่างซอมต่อหลวง ประกอบด้วยการจัดทำราชวัตร ตุง โต๊ะวางเครื่องบูชา หน่อกล้วย หน่ออ้อย ดอกไม้ธูปเทียน ผลไม้แกะสลักลวดลายสวยงามเช่น แตงโม ส้มโอ แอปเปิ้ล มะละกอ ฯลฯ และตกแต่งเครื่องถวายสำหรับใช้ในงานประเพณีดังกล่าวให้สวยงาม วันรุ่งขึ้นเวลาประมาณตี 2 จะทำพิธีกวนข้าวมธุปายาส โดยผู้ที่ทำพิธีกวนข้าวมธุปายาส จะนุ่งขาวห่มขาวส่วนผสมของข้าวมธุปายาส ประกอบด้วย ข้าว นม เนย น้ำผึ้ง โดยนำส่วนผสมดังกล่าวมาหุงให้สุกแล้วนำไปปั้นเป็นก้อน 49 ก่อน เรียงไว้ในภาชนะที่จัดเตรียมไว้ เพื่อนำไปถวายเป็นพุทธบูชาแก่พระพุทธเจ้า ในเวลา 05.00 น. ของวันรุ่งขึ้น
