ถอดรหัสชื่อจากภาษาอังกฤษ Aukus ดูเหมือนจะเป็นคำผสม ชื่อย่อของทั้ง 3 ชาติ โดย 2 ตัวแรก AU คือออสเตรเลีย ตัวที่ 2-3 UK- สหราชอาณาจักร และ 2 ตัวสุดท้าย US-สหรัฐ

จากรายงานของสำนักข่าวบีบีซี ภายใต้ข้อตกลง ออสเตรเลียจะสามารถสร้างเรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์ได้เป็นครั้งแรก โดยใช้เทคโนโลยีล้ำยุคทางทหารที่สหรัฐจัดให้ และยังเกี่ยวพันกับการแบ่งปันความสามารถด้านไซเบอร์ ปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ) ควอนตัม เทคโนโลยีใต้ทะเล และอื่น ๆ

ข้อตกลงนี้จะเน้น “ศักยภาพทางทหาร” และแยกต่างหาก จากความเป็นพันธมิตรแบ่งปันข้อมูลข่าวกรอง Five Eyes ที่รวมนิวซีแลนด์ และแคนาดา ด้วย

นักวิเคราะห์ชี้ว่า ออคัสคือความเป็นหุ้นส่วนทางด้านกลาโหมใหญ่สุดในรอบหลายสิบปี ของทั้งสามประเทศ นับตั้งแต่สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง

รัฐบาลจีนออกโรงประณาม ข้อตกลงซึ่ง “ไร้ความรับผิดชอบอย่างยิ่ง”  แถลงการณ์ของนายจ้าว ลี่เจียน โฆษกกระทรวงการต่างประเทศจีน บอกว่า ออคัสบ่อนทำลายสันติภาพและความมั่นคงของภูมิภาคอย่างร้ายแรง อีกทั้งยังขยายการแข่งขันด้านอาวุธ

ส่วนแถลงของสถานเอกอัครราชทูตจีนในกรุงวอชิงตัน กล่าวหา 3 ประเทศข้อตกลง บ้าคลั่งสงครามเย็น และมีอคติทางด้านลัทธิอุดมการณ์

ข้อตกลงยังสร้างความขัดแย้งกับฝรั่งเศส หนึ่งในชาติมหาอำนาจพันธมิตรตะวันตกด้วยกันเอง เนื่องจากต้องยกเลิกสัญญา สร้างเรือดำน้ำให้กองทัพออสเตรเลีย 12 ลำ สูญเงินที่จะได้มหาศาลถึง 50,000 ล้านดอลลาร์ออสเตรเลีย (1,206,000 ล้านบาท) นายฌ็อง-อีฟว์ เลอ ดริยง รัฐมนตรีต่างประเทศฝรั่งเศส บอกว่า งานนี้ฝรั่งเศสเหมือนถูกเพื่อนรัก “แทงข้างหลัง”

จากข้อมูลคร่าว ๆ ที่มีการเปิดเผย เรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์ซึ่งจะสร้างตามข้อตกลงออคัส มีความเร็วกว่าเรือดำน้ำนิวเคลียร์หลายเท่า และยากต่อการตรวจจับ สามารถแล่นอยู่ใต้ทะเลคราวเดียว โดยไม่โผล่สู่ผิวน้ำได้นานหลายเดือน บรรทุกขีปนาวุธได้มากกว่า และยิงขีปนาวุธได้ไกลกว่าเรือดำน้ำนิวเคลียร์ทั่วไป

นักวิเคราะห์บอกว่า การประจำการเรือดำน้ำรุ่นนี้ในทะเลรอบชายฝั่งออสเตรเลีย จะมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการขยายอิทธิพลทางทหารของสหรัฐในภูมิภาค

ข้อตกลง “ออคัส” ถูกประกาศ ในระหว่างการประชุมร่วมทางไกล เมื่อวันที่ 15 ก.ย. ที่ผ่านมา ระหว่าง ประธานาธิบดีโจ ไบเดน ผู้นำสหรัฐ นายกรัฐมนตรีบอริส จอห์นสัน ของสหราชอาณาจักร และนายกรัฐมนตรี สกอตต์ มอร์ริสัน ของออสเตรเลีย

นายเบน วอลเลซ รัฐมนตรีกลาโหมของสหราชอาณาจักร กล่าวให้สัมภาษณ์บีบีซี ว่า จีนกำลังทุ่มเงินงบประมาณด้านกลาโหม ครั้งใหญ่สุดอีกครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์ เสริมศักยภาพกองทัพเรือและกองทัพอากาศในอัตราพุ่งสูง และเห็นได้ชัดว่า มีเป้าหมายเตรียมรับมือ เหตุฉุกเฉินในหลายพื้นที่พิพาท ดังนั้น พันธมิตรตะวันตกจำเป็นต้องปรับกระบวนยุทธ์ เพื่อให้สอดคล้องกับภัยคุกคาม

ส่วนจอห์นสัน กล่าวว่า ออคัสจะช่วยรักษาความมั่นคง และสันติภาพทั่วโลก ตลอดจนการสร้างงานทักษะสูงหลายร้อนตำแหน่ง พร้อมกับยืนยัน ความสัมพันธ์กับเพื่อนรักฝรั่งเศสยังมั่นคงแข็งแกร่ง และประเด็นปัญหาสามารถเคลียร์กันได้หลังฉาก

ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา จีนถูกกล่าวหาแผ่ขยายแสนยานุภาพทางทหาร และเพิ่มขีดความตึงเครียดในหลายพื้นที่ขัดแย้ง เช่นทะเลจีนใต้ และแปซิฟิกใต้ นอกจากนั้นกลุ่มชาติตะวันตกยังวิตก การปูพรมลงทุนด้านสาธารณูปโภคของจีน ในบรรดาประเทศหมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิก และไม่พอใจการคว่ำบาตรทางการค้าของปักกิ่งต่อหลายประเทศ โดยเฉพาะออสเตรเลีย

ก่อนหน้านี้ ออสเตรเลียมีความสัมพันธ์ที่ “ดีมาก” กับจีน ประเทศหุ้นส่วนการค้าขนาดใหญ่สุด แต่ความสัมพันธ์พังทลายลง ในช่วงไม่กี่ปีล่าสุด ท่ามกลางความตึงเครียดทางการเมือง และการเข้ามาแทรกแซง ของกลุ่มชาติพันธมิตรตะวันตก.

เลนซ์ซูม

เครดิตภาพ : AP