ตับอ่อนเป็นอวัยวะบาง ๆ ยาวประมาณ 15 ซม. อยู่หลังกระเพาะอาหารใต้ตับ มีหน้าที่ช่วยสร้างนํ้าย่อยอาหาร โดยเฉพาะไขมัน และที่สําคัญคือสร้างฮอร์โมนควบคุมระดับนํ้าตาลในเลือดคืออินซูลิน ให้ระดับนํ้าตาลได้สมดุล จึงมีความสําคัญมาก ตับอ่อนมีปัญหาคือเรื่องมะเร็ง เราไม่ค่อยได้พบบ่อย แต่หากพบเป็นขึ้นมามักพบระยะหลัง ๆ ทําให้การรักษาไม่ค่อยได้ผลดี อายุไม่ยืนนานเหมือนมะเร็งชนิดอื่น ซึ่งอยู่กันได้นานหลายปี ใครโชคไม่ดีมาเป็นมะเร็งเรื่องนี้อายุจะไม่ค่อยยืนยาว ทั้ง ๆ ที่การรักษาก็ทันสมัยทําการผ่าตัดได้เรียบร้อยดีมาก เรามักพบเป็นระยะที่ลุกลามไปยังอวัยวะใกล้เคียงมากแล้

มะเร็งตับอ่อน พอเป็นก้อนขึ้นมามักจะไปเบียดดันลำไส้เล็กที่ต่อออกมาจากกระเพาะอาหาร ทำให้ทางเดินอาหารแคบลงอาหารเดินไม่สะดวก ทำให้แน่นท้อง อาเจียน ขณะเดียวกันก็ยังเบียดกดท่อน้ำดี ทำให้ทางเดินน้ำดีไหลไม่สะดวก คนไข้จะตาเหลืองตัวเหลือง อาการทั้งสองอย่างนี้จะทำให้ร่างกายทรุดเร็วลง อาการอีกอย่างหนึ่งมักจะปวดที่ก้อนมะเร็งปวดแบบทรมานมาก

การรักษา แพทย์จะตรวจในภาพรวมก่อนว่า เป็นมะเร็งหรือเปล่า ด้วยการส่องกล้องและอัลตราซาวด์ มีอะไรสงสัยก็เอาชิ้นเนื้อมาตรวจด้วย หากใช่เป็นมะเร็งจริง ก็จะพิจารณาดูว่าจะผ่าตัดได้หรือไม่ การผ่าตัดเรื่องตับอ่อนถือเป็นเรื่องใหญ่ ต้องผ่าตัดหลายขั้นตอนเรื่องสำคัญคือจะผ่าตัดเอาตับอ่อนออกได้หรือไม่ เพราะจะถูกโยงใยด้วยเส้นเลือดเป็นหลักใหญ่ ต้องตัดต่อลำไส้กับกระเพาะอาหารให้อาหารเดินสะดวก ไม่ติดขัด และตัดต่อท่อน้ำดีให้ไหลสะดวกด้วย ปัจจุบันการผ่าตัดตับอ่อนพัฒนามาก บางแห่งก็ผ่าตัดด้วยตาเปล่าแบบธรรมดาที่เคยทำกันมา บางแห่งก็ใช้หุ่นยนต์เข้าช่วย ทำให้เห็นอวัยวะชัดเจน ผ่าตัดเย็บเส้นเลือดง่ายขึ้น สุดแต่ความชำนาญของแพทย์ พวกใช้หุ่นยนต์ช่วยมักเป็นแพทย์รุ่นใหม่ มีความสามารถยอดเยี่ยม พวกแพทย์รุ่นเก่าก็ผ่าตัดแบบเดิม ซึ่งก็ยังมีประสิทธิภาพดีด้วยความชำนาญก็ทำกันต่อไป

ผลการรักษา ถ้าเปรียบเทียบกับมะเร็งชนิดอื่น มะเร็งตับอ่อนอันตรายสูงกว่ามาก มักอายุไม่ยืน ไม่อยู่ยาวนานเหมือนมะเร็งชนิดอื่น

วางแผนชีวิตผิด ผมตื่นเช้ามืด ถีบจักรยานรอบ ๆ บริเวณฟุตปาธสี่แยกราชเทวีซึ่งกว้างมาก รวมกับกายบริหารราว 1 ชม.ทุกเช้ามาเป็นปี จะสัมผัสกับคนระดับล่างมาก ยาม คนกวาดถนน คนขายอาหาร ล้วนหาเช้ากินค่ำทั้งนั้น ยามปกติก็ไม่มีอะไร พอยามป่วยหลายวัน ต้องหยุดงานก็จะมีปัญหามาก คือเรื่องค่าใช้จ่าย แม้จะมีประกันสังคมก็ต้องจ่ายเองอีกมาก จะไปพึ่งลูก ๆ ก็บอกไม่สะดวก ไม่เหมือนลูกมาพึ่งพ่อแม่ได้ตลอดเวลาถามว่าตอนวัยหาเงินก็ไม่ได้เก็บออมไว้ พอมาทำงานตอนอายุ 50-60 ปีก็ไม่มีเก็บพอ เรื่องเงินไม่พอใช้ ไม่มีใครดูแล รวมกับเรื่องเจ็บป่วยทำให้โรคเป็นมากขึ้นด้วยความกังวลใจหลายเรื่อง เพราะการวางแผนชีวิตที่พลาดมาตลอด การออมเงินไว้ใช้ยามอายุมากเป็นเรื่องสำคัญสำหรับผู้คนในยุคนี้โรคที่เจ็บป่วยก็หนักอยู่แล้ว มาไม่มีกินมีใช้ร่วมด้วย ทำให้ชีวิตลำบากขึ้นไปอีก คนที่จะคอยมาช่วยเหลือ บริการยามป่วย ปัจจุบันหายากมาก ต่างคนต่างมีงานต้องทำ ต้องเรียน ต้องหาเงินเหมือนกัน

มะเร็งตับอ่อน ในภาพรวมจะรุนแรงกว่าอวัยวะอื่นทั่วไปมักจะพบเมื่อมีอาการมากแล้ว จึงต้องหมั่นสังเกตความผิดปกติของร่างกายไว้ให้ดี มีอะไรที่ผิดปกติไป ต้องรีบปรึกษาแพทย์ทันทีปวดท้อง เบื่ออาหาร น้ำหนักลดลง ท้องอืดท้องเฟ้อบ่อย อะไรที่ผิดสังเกตต้องระวังไว้ด้วย

การใช้หุ่นยนต์ช่วยในทางแพทย์ ที่พบบ่อยคือช่วยการผ่าตัด ทําให้ผลการผ่าตัดมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น การผ่าตัดต่อมลูกหมาก การผ่าตัดทางช่องท้อง และในหน่วยงานอื่น ๆ อีกมากนับเป็นความก้าวหน้าทําให้การรักษาคนไข้สะดวกขึ้น การรักษาก็ต้องเพิ่มค่าใช้จ่ายไปด้วย ถือเป็นมิติใหม่ของแพทย์รุ่นใหม่ที่ได้ช่วยพัฒนาการรักษาให้มีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น มีความปลอดภัยเพิ่มขึ้น การบาดเจ็บต่อคนไข้ลดน้อยลง เสียเลือดน้อยลง ล้วนเป็นประโยชน์กับคนรุ่นใหม่ในยุคใหม่นี้

…………………………………….
นพ.สุวิทย์ เกียรติเสวี