เมื่อวันที่ 7 เม.ย. นายอุทัย มณี ผู้ประสานงานในการบูรณะปฏิสังขรณ์เจดีย์ชุมชนหมู่บ้านทุ่งก้างย่าง ต.ไทรโยค อ.ไทรโยค จ.กาญจนบุรี กล่าวว่า ตามที่ได้มีการพบเจดีย์แบบศิลปะมอญเก่าแก่ คาดว่ามีอายุไม่ต่ำกว่า 50 ปี เนื่องจากหมู่บ้านทุ่งก้างย่าง เคยเป็นชุมชนมอญเก่าที่มีประชาชนอาศัยอยู่หลายพันครัวเรือนนั้น นับเป็นการพบเจดีย์มอญเก่าแก่ทรงคุณค่า ที่บ่งบอกถึงความเจริญและอารยธรรมของชาวมอญในอดีต ซึ่งถูกสร้างขึ้นโดยชาวมอญ ที่ตั้งรกรากอยู่ในหมู่บ้านทุ่งก้างย่าง จากการสอบถามผู้ใหญ่ในพื้น และคนมอญที่เคยอาศัยอยู่ในพื้นที่ รวมทั้งจากเอกสารภาษามอญ ระบุว่า เจดีย์องค์นี้สร้างเมื่อวันที่ 18 มี.ค. 2516 แล้วเสร็จวันที่ 22 มี.ค. 2519 หากนับอายุก็ประมาณ 50 ปี เป็นเจดีย์ศิลปะมอญเก่าแก่ ซึ่งปัจจุบันหาชมได้ยาก เมื่อขึ้นไปมองลงด้านล่าง เห็นทิวทัศน์สวยงามผ่านเทือกเขาตะนาวศรี ส่วนหมู่บ้านและชุมชนมอญในพื้นที่ดังกล่าวตอนนี้ไม่มีแล้ว เหลือแต่ประชาชนคนไทยที่เข้ามาอาศัยเป็นที่ดินจัดสรรของราชพัสดุ ภายใต้การดูแลของกองพลทหารราบที่ 9

“เท่าที่สอบถามจากคนในพื้นที่บอกว่า เดิมหมู่บ้านทุ่งก้างย่างมีชาวมอญหลายพันครัวเรือน ประมาณปี 2520-2521 รัฐบาลยุคนั้นกลัวหมู่บ้านมอญทุ่งก้างย่าง เข้าไปเกี่ยวข้องกับความมั่นคง จึงขอความร่วมมือให้ย้ายออกจากพื้นที่ ชุมชนมอญแห่งนี้จึงโยกย้ายถิ่นฐานไปยังที่อื่นกระจัดกระจายไปทั่ว ตอนนี้คงเหลือเพียงเจดีย์นี้องค์เดียวที่คงไว้เป็นอนุสรณ์ที่บอกว่า หมู่บ้านทุ่งก้างย่างแห่งนี้เคยเจริญรุ่งเรืองและยิ่งใหญ่ ตั้งเด่นสวยงามบนยอดเขา คงไว้ซึ่งความศักดิ์สิทธิ์ มองเห็นแต่ไกล สะท้อนให้เห็นถึงความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาของชาวมอญครั้งอดีตจนมาถึงปัจจุบัน” นายอุทัย กล่าวและว่า ดังนั้นจึงปรึกษาหลายภาคส่วน ทั้งนายทหารที่เคยอยู่ในพื้นที่ เช่น พล.อ.ธงชัย เกื้อสกุล นายกสมาคมผู้ทําคุณประโยชน์เพื่อพระพุทธศาสนาแห่งประเทศไทย นายประกอบ เซี่ยงหลิว นายกเทศมนตรีตำบลไทรโยค แกนนำชุมชน รวมทั้งผู้หลักผู้ใหญ่ของคนมอญ ลูกหลานมอญที่เกิดและเคยอยู่ในบ้านทุ่งก้างย่าง ซึ่งปัจจุบันก็ยังมีอยู่ อ.ไทรโยค ทุกคนสรุปตรงกันว่า เห็นด้วยที่จะบูรณะซ่อมแซม โดยให้เทศบาลไทรโยคแกนนำ และได้ลงพื้นที่สำรวจเจดีย์ รวมทั้งระดมทุนกันแล้ว ซึ่งต่อไปอาจจะทำเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ โดยวันที่ 9 เม.ย. นี้ จะนิมนต์พระภิกษุสงฆ์ขึ้นไปทำพิธีขอขมา เพื่อเริ่มต้นบูรณะปฏิสังขรณ์เจดีย์ดังกล่าว สำหรับผู้ที่สนใจอยากอยากจะเข้ามามีส่วนร่วมในการบูรณะปฏิสังขรณ์ สอบถามได้ที่เบอร์โทร. 08-6344-9902