กรณี “ค่าใช้จ่ายในการจัดงานศพ” กรณีนี้ก็ชวนให้นึกถึง หลังมีกรณี “เด็กชายคนหนึ่งไลฟ์สดเล่นดนตรีหาเงินเพื่อจะนำไปเป็นค่าใช้จ่ายงานศพคุณพ่อ” ซึ่งเรียกน้ำตาจากผู้คนที่ได้รับรู้เรื่องราวความรักความผูกพันของพ่อลูกคู่นี้ และโดยเฉพาะความกตัญญูของเด็กชายคนดังกล่าว ขณะเดียวกัน จากที่ “ทีมสกู๊ปเดลินิวส์” ฟัง ๆ มา หลายคนก็นึกถึงกรณี “ค่าจัดงานศพ” ที่นับวันยิ่ง “มิใช่น้อย ๆ” โดยกรณีนี้ เรื่องนี้ก็มีการ “ศึกษา-วิเคราะห์-วิจัย” เอาไว้ด้วย ซึ่งนับว่าน่าพิจารณา…

“พิธีกรรมงานศพ” นี่ “ยุคปัจจุบันแตกต่างจากอดีต”

จากปัจจัย “สภาพสังคม และความเชื่อ เปลี่ยนไป”

ส่งผลทำให้ “งานศพยุคปัจจุบันมีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น”

ทั้งนี้ การศึกษาวิจัยเรื่องนี้ ได้มีการสะท้อนไว้บนเวทีการประชุมวิชาการระดับชาติเกี่ยวกับวิถีพุทธ-วิถีชุมชน ซึ่งจัดขึ้นเมื่อเดือน ก.พ. 2564 โดยวิทยาลัยสงฆ์ลำพูน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ซึ่งได้มีการเปิดเผยผลการศึกษาวิจัย “ประเพณี พิธีกรรม กับคติความเชื่อ งานฌาปนกิจศพในกระแสบริโภคนิยม” ที่คณะผู้วิจัยประกอบด้วย… พระครูภัทรจิตตาภรณ์, วิเชียร นามการ, พระครูอัครศีลวิสุทธิ์, สุทธิวิทย์ จันทร์ภิรมย์, พระสุวิจักขณ์ กุลยศชยังกูร อาจารย์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตนครราชสีมา โดยพื้นที่ทำการศึกษาเป็นวัดแห่งหนึ่งในภาคอีสาน

สำหรับวัตถุประสงค์ในการศึกษาวิจัยหัวข้อนี้ ทางคณะผู้วิจัยได้ระบุไว้ว่า…เพื่อศึกษาว่า คติประเพณีพิธีกรรม “งานฌาปนกิจศพ” ในทางพระพุทธศาสนายุคปัจจุบัน เป็นอย่างไร?? รวมถึงเพื่อศึกษาถึง กระบวนการในการ “กลายเป็นสินค้า!!” ของ งานฌาปนกิจศพในกระแสบริโภคนิยม” …นี่เป็นเป้าหมายสำคัญของการศึกษาวิจัยเรื่องนี้

ทางคณะผู้วิจัยได้สะท้อนถึง “ความสำคัญของพิธีกรรมศพ” ไว้ว่า… มีขึ้น เพื่อให้ “คนเป็น” เห็นความหมายที่แฝงไว้ในพิธีกรรม และเพื่อให้คนเข้าใจธรรมชาติของชีวิต อย่างไรก็ตาม  แต่ประเพณีงานศพของพุทธศาสนิกชนชาวไทยนั้น ปัจจุบันได้เปลี่ยนไปจากเดิมมาก จนส่งผลทำให้การจัดงานศพ ตลอดจนการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน เปลี่ยนไปด้วย โดย จากเดิมเป็นการช่วยเหลือกันในวิถี ก็ได้เริ่มเลือนหายไป โดย เปลี่ยนมาเป็นการเช่าและจ้างเหมา จนพิธีกรรมงานศพยุคปัจจุบัน จำเป็นต้องใช้เงินทุนมากขึ้นในการจัดงาน …เป็น “ความเปลี่ยนแปลงของพิธีกรรมงานศพ” ที่ผู้วิจัยสะท้อนไว้

พร้อมทั้งมีการสะท้อนถึงพิธีกรรมงานฌาปนกิจศพไว้อีกว่า… ผลจากความเปลี่ยนแปลงไปสู่กระแสการบริโภคนิยมที่เพิ่มขึ้น ทำให้การจัดงานศพในปัจจุบันมีความแตกต่างจากในอดีตค่อนข้างมาก “งานศพในปัจจุบัน” มักจะ “เน้นที่ความสะดวก ความรวดเร็ว ความหรูหรา และการบ่งบอกสถานะทางสังคม” ของ “เจ้าภาพ” หรือ “คนตาย” จนส่งผลให้…

“พิธีกรรมงานฌาปนกิจศพ” โยงกระแสบริโภคนิยม

กลายเป็น “สินค้าในธุรกิจบริการงานฌาปนกิจศพ”

และเกี่ยวกับความเปลี่ยนแปลงนี้ คณะผู้วิจัยก็ระบุถึง “ตัวเลขค่าใช้จ่ายการจัดงานศพ” ในพื้นที่ที่ได้ทำการศึกษาวิจัยไว้ว่า… เมื่อ “คติความเชื่อการจัดงานศพเปลี่ยนไปตามกระแสบริโภคนิยม” จึงทำให้ผู้จัดงานศพต้องมี “ค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น” โดยในการจัดงานนั้น ทางเจ้าภาพ จะต้องมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยอยู่ที่หลักหลายหมื่นบาทถึงหลายแสนบาท ขึ้นอยู่กับบริบทต่าง ๆ

ทั้งนี้ ค่าใช้จ่ายงานศพนั้น จำแนกเป็นค่าใช้จ่ายหลัก ๆ ค่าใช้จ่ายส่วนต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ดังนี้… “ค่าใช้จ่ายหลังเสียชีวิต” จะประกอบด้วย… ค่าโลงหรือหีบศพ เฉลี่ยอยู่ที่ 2,543.75 บาท ค่าจัดการศพและติดต่อวัด เฉลี่ยอยู่ที่ 1,000 บาท ค่าฉีดยารักษาสภาพศพและการแต่งศพ เฉลี่ยอยู่ที่ 740 บาท และสำหรับ “ค่าใช้จ่ายในภาพรวม” ในการจัดพิธีฌาปนกิจศพ ประกอบด้วย… ค่าใช้จ่ายพิธี เฉลี่ยอยู่ที่  56,446.88 บาท ค่าใช้จ่ายพิธีทำบุญเลี้ยงพระ เฉลี่ยอยู่ที่ 43,950 บาท ค่าใช้จ่ายพิธีฌาปนกิจ เฉลี่ยอยู่ที่ 27,114.69 บาท และ ค่าใช้จ่ายพิธีลอยอังคาร เฉลี่ยอยู่ที่ 5,656.25 บาท

เมื่อดูกันที่ “ค่าใช้จ่ายอื่น ๆ” ในการจัดงานศพ จะมีอาทิ… ค่าอาหาร-เครื่องดื่มเลี้ยงแขก โดยคิดรายวันต่อหัว ระยะเวลา 3 วัน เฉลี่ยอยู่ที่ 31,125 บาท ค่าศาลาวัด ตั้งบำเพ็ญกุศลศพ เฉลี่ยอยู่ที่ 5,812.50 บาท ค่าอุปกรณ์ต่าง ๆ เช่น โต๊ะ เตียง เก้าอี้ เครื่องเสียง เครื่องไทยธรรม ดอกไม้ ธูป เทียน เฉลี่ยอยู่ที่ 5,718.75 บาท ค่าใช้จ่ายพิธีสวดบำเพ็ญกุศล ระยะเวลา 3 วัน 5 วัน หรือ 7 วัน เฉลี่ยอยู่ที่ 14,612.50 บาท ค่าอุปกรณ์ที่ต้องจัดเตรียมเพิ่ม เช่น ผ้าไตรเต็ม เฉลี่ยอยู่ที่ 8,612.50 บาท ค่าภัตตาหารพระสงฆ์ (เช้าและเพล) เฉลี่ยอยู่ที่ 6,950 บาท ค่าเชื้อเพลิงเผาศพ เฉลี่ยอยู่ที่ 339.69 บาท 

และหากดูกันที่ “ค่าใช้จ่ายหลังพิธีงานศพ” ค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ก็จะมี อาทิ… ค่าทำบุญตักบาตรเจริญพระพุทธมนต์เช้า เฉลี่ยอยู่ที่ 6,718.75 บาท ค่าเก็บอัฐิธาตุ เฉลี่ยอยู่ที่ 6,075 บาท ค่าอุปกรณ์ใช้เก็บอัฐิ เช่น หม้อดิน โกศ ผ้าขาว ผ้าห่อลุ้งอังคาร ดอกไม้ น้ำอบไทย เหรียญโปรยทาน เฉลี่ยอยู่ที่ 528.13 บาท ค่าเดินทางไปสถานที่ลอยอังคาร เฉลี่ยอยู่ที่ 766.67 บาท และ ค่าอุปกรณ์ที่ใช้ในพิธีลอยอังคาร เช่น พวงมาลัย ดอกกุหลาบ ดอกไม้โปรย เฉลี่ยอยู่ที่ 62.50 บาท

นี่เป็นข้อมูลโดยสังเขปเกี่ยวกับ “ค่าใช้จ่ายจัดงานศพ”

“พิธีศพยุคปัจจุบัน” มีข้อมูลจากงานวิจัยตอกย้ำไว้…

“มีรายจ่ายยิบย่อย” ที่ รวมเป็นค่าใช้จ่ายสูงลิ่ว”

“สินค้าในธุรกิจ” ในยุคนี้ พิธีศพนี่ก็ใช่?!?!?” .