เมื่อวันที่ 19 มี.ค. นายแพทย์จักรีวัชร วิวัชรวงศ์ หรือท่านอ่อง ได้โพสต์คลิปเผยแพร่ความรู้ทางการแพทย์ ถึงความอันตรายของโรคเพลียแดด-โรคลมแดด ในช่วงฤดูร้อน โดยระบุว่า “ถ้าหากคุณเดินอยู่ข้างนอกท่ามกลางอากาศที่ร้อนอบอ้าวของกรุงเทพฯ ซึ่งอุณหภูมิภายนอกนั้นสูงกว่าอุณหภูมิร่างกายของคุณ แน่นอนครับว่าร่างกายของเราจะกระตุ้นกลไกต่างๆ เพื่อที่จะขจัดความร้อนและทำให้ร่างกายของเรานั้นเย็นลง”

ทำได้อย่างไรครับ? มีกลไกหลายอย่างดังนี้ครับ :
การแผ่รังสีความร้อน และการพาความร้อน (Radiation & Convection) อธิบายได้อย่างง่ายๆ ก็คือ การที่ระบบประสาทอัตโนมัติของร่างกายเรานั้นกระตุ้นให้หลอดเลือดขยาย การขยายตัวของหลอดเลือดนี้จะทำให้ความร้อนจากร่างกาย ผ่านออกมาทางผิวหนังของเรา และระเหยออกไปจากร่างกายได้ครับ การกระตุ้น Sympathetic Cholinergic Fibers-สิ่งนี้จะทำให้ต่อมเหงื่อของเราผลิตเหงื่อออกมา เพื่อที่จะทำให้ร่างกายของเราเย็นลง องค์ประกอบทางจิตวิทยาในการสัมผัสกับความร้อน-พยายามเปิดเผยผิวหนังให้สัมผัสกับอากาศด้วยการถอดเสื้อผ้าและพัดลมให้ตัวเราครับ

อะไรคือโรคเพลียแดด? คือการที่เมื่อเราเสียเหงื่อมากจนเกินไป และไม่ได้ดื่มน้ำหรือของเหลวให้เพียงพอตลอดวัน ซึ่งจะนำไปสู่ภาวะขาดน้ำ การสูญเสียเกลือแร่ ความดันโลหิตต่ำ ซึ่งจะทำให้วิงเวียนศีรษะ อ่อนเพลีย และเป็นลมได้ เนื่องจากมีความดันโลหิตไม่เพียงพอที่จะนำออกซิเจนและสารอาหารไปหล่อเลี้ยงอวัยวะที่สำคัญต่างๆ

แล้วโรคลมแดดคืออะไร? โรคลมแดดคือ ภาวะที่อันตรายมากกว่าโรคเพลียแดดนะครับ จะเกิดขึ้นเมื่อระบบการกระจายความร้อนของร่างกายนั้นล้มเหลว และทำให้ร่างกายของเรามีความร้อนที่สูงเกิน ซึ่งจะนำไปสู่ความเสียหายถาวรของเนื้อเยื่อและอวัยวะที่สำคัญต่างๆ ได้ครับ

ในการตรวจร่างกายนั้นเราจะคาดหวังว่าจะเจออะไร? หัวใจเต้นเร็ว (อัตราการเต้นของหัวใจที่เพิ่มขึ้น) เนื่องมาจากร่างกายของเราพยายามที่จะรักษาความดันโลหิตให้คงที่ ในขณะที่ร่างกายนั้นขาดน้ำ ผิวหนังแห้งและสัมผัสได้ถึงความร้อน กล้ามเนื้อเป็นตะคริวเนื่องจากการขาดน้ำและเกลือแร่ อ่อนเพลีย เพ้อ พูดไม่ชัดลิ้นแข็ง หงุดหงิด สับสน ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน อาจถึงขั้นมีการชัก โคม่า และในกรณีที่แย่ที่สุดก็คือ เสียชีวิตครับ

ปัจจัยเสี่ยงโดยทั่วไปเช่น : การสัมผัสกับอากาศร้อนเป็นเวลานาน ไม่ดื่มน้ำให้เพียงพอตลอดวัน ผู้สูงอายุ ผู้ที่รับประทานยาเป็นประจำ ผู้ป่วยเรื้อรัง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคหัวใจและหลอดเลือด และโรคทางระบบประสาท – ทำไมครับ? คุณสามารถดูได้ในวิดีโอครับ

การป้องกัน :
แต่งกายให้เหมาะสม สวมใส่เสื้อผ้าที่บางและหลวม (เคยสังเกตไหมครับว่า ในภาพยนตร์ตะวันออกกลาง เมื่อเดินทางในทะเลทรายที่ร้อนระอุ ผู้คนจะใส่ชุดอะไร?)
ทากันแดด (Sunblock/ Sunscreen) ทำไม? เพื่อที่จะป้องกันผิวหนังจากผิวเกรียม ผิวไหม้แดด เพราะถ้าหากคุณมีผิวไหม้แดด คุณก็จะไม่สามารถที่จะหลั่งเหงื่อออกมาได้ และถ้าคุณไม่สามารถที่จะหลั่งเหงื่อได้ คุณก็จะไม่สามารถทำตัวคุณนั้นให้เย็นลงได้ครับ
สวมหมวกปีกกว้าง แว่นกันแดด และพยายามที่จะอยู่ในร่มตลอดทั้งวัน

ดื่มน้ำหรือของเหลวให้เพียงพอตลอดทั้งวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเครื่องดื่มเกลือแร่/เครื่องดื่มสำหรับการออกกำลังกาย เพื่อที่จะชดเชยเกลือแร่ที่สูญเสียไปพร้อมกับเหงื่อครับ
หลีกเลี่ยงชาและกาแฟ เพราะชาและกาแฟเป็นยาขับปัสสาวะ ซึ่งจะไปกระตุ้นไตของเราให้กรองของเหลวออกจากร่างกาย นำไปสู่ภาวะขาดน้ำ และหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ด้วยครับ!

“ท้ายที่สุดและสำคัญที่สุดนะครับ ถ้าหากคุณป่วยเป็นโรคเรื้อรังและต้องเดินทางไปในที่ที่มีอากาศร้อน คุณต้องแน่ใจว่าคุณได้ปรึกษากับแพทย์ประจำบ้านของคุณ เกี่ยวกับยาและขนาดการใช้ยาเพื่อความปลอดภัย และถ้าหากคุณมีสัญญาณของโรคลมแดด ให้รีบติดต่อเบอร์ฉุกเฉินเพื่อขอความช่วยเหลือและดูแลทางการแพทย์นะครับ ด้วยความปรารถนาดี”..

ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก @Chakriwat Vivacharawongse