คนไข้ไม่รู้สึกตัวเองหลังเกิด อุบัติเหตุมักจะหลับไป พอตื่นมาก็ไม่รู้ สึกตัวไม่รู้เรื่องอย่างเดียว แต่การหายใจ ยังดำเนินได้อยู่ แขนขากระดิกได้ บาง รายก็ลืมตาได้ พูดไม่ได้ ไม่รับรู้อะไรทั้ง สิ้นเป็นแบบเจ้าชายนิทรา สมอง เสียตรงส่วนรับรู้ความรู้สึก มาจาก โรคเส้นเลือดสมองส่วนนั้นตีบตัน ขาดเลือดไปเลี้ยง หรือเส้นเลือด แตก ทำให้หน้าที่ของสมองส่วนนั้น เสียไป

ตัวอย่างคนไข้ชายอายุ 58 ปี เป็นตำรวจร่างกายแข็งแรง ไม่สูบบุหรี่ เย็นวันหนึ่งระหว่างเล่นฟุตบอล กับทีมเพื่อน ๆ อยู่ ๆ ก็ล้มลงไปไม่รู้สึกตัว เพื่อน ๆ รีบนำส่งโรงพยาบาล จังหวัดเชียงราย ได้ตรวจดูทุกอย่างครบถ้วน โดยเฉพาะเรื่อง ทางสมอง ผลออกมาสมองส่วนรับความรู้สึก เสียไป สมองส่วนอื่นยังปกติดี ได้ให้บริการ กันไปตามอาการ ในที่สุดก็ขอย้ายมาอยู่ โรงพยาบาลพะเยา เป็นถิ่นที่ทำงานของ แม่บ้าน ก็ได้ให้การรักษาแบบประคับประคองกันต่อไป จนร่วม 3 เดือนแล้ว คนไข้กินอาหารทางสายยางหายใจเองได้ มีเสมหะ หายใจลำบากก็ดูดออก ลืมตาได้ พูดไม่ได้ หลับ ๆ ตื่น ๆ ตลอดมา ทำความกังวลใจให้กับแม่บ้านอย่างมาก อยากให้มีการรักษาที่ให้ กลับมาเป็นปกติรู้สึกตัวเหมือนเดิม

เจ้าชายนิทรา เป็นข่าวที่เราได้ยินกันอยู่เสมอ จากสมองส่วน การรับรู้ รู้สึกตัว สูญเสียไปจากอุบัติเหตุหรือภยันตรายที่มากระทบ อย่างรุนแรง ทำให้ไม่รู้สึกตัว ช่วยเหลือตัวเองในการทำสิ่งต่าง ๆ ไม่ได้สมองไม่ตายหมด หายใจได้ ระบบเลือดไหลเวียน หัวใจเต้นเป็น ปกติ บางคนอาจลืมตากลอกไปมาได้ แต่ไม่รู้ไม่เห็น จะมีชีวิตอยู่ไป ได้นานวัน เป็นเดือน เป็นปี ถ้าได้รับการดูแลที่ดี ให้ทางเดินหายใจ สะดวก ให้อาหารและนํ้าเพียงพอ แต่ผู้ดูแลก็กังวลตลอด อยากให้ มีการรักษาให้ฟื้นกลับคืนมาเป็นปกติเหมือนเดิม เท่าที่ประสบมา ยังไม่มีการรักษาที่สำเร็จตามจุดประสงค์ได้ คงดำรงการไม่รู้สึกตัว ต่อไป

เปรียบเทียบเหมือนผัก ผักเรื้อรังจะเกิน 4 อาทิตย์ ผักถาวร จะเกิน 6 เดือน ไม่เหมือนที่ไม่รู้สึกตัวแบบถูกภยันตราย อาจรักษาหายได้ สมองที่ถูกทำลายอาจ ฟื้นคืนดีได้ แต่แบบเจ้าชาย นิทรานี้ สมองส่วนรับรู้ความ รู้สึกมันหมดหน้าที่ มันตายไป ไม่สามารถกลับคืนมาได้อีก ซึ่งเป็นข้อแตกต่างกัน

การวินิจฉัยเจ้าชายนิทรา สมองส่วนรับความรู้สึกเสียไปแล้ว คนไข้อาจ เพียงลืมตา กลอกไปมา มอง ไม่เห็น พูดจาโต้ตอบไม่ได้ เคลื่อนไหวตาม คำสั่งไม่ได้ เหมือนคน ไม่มีชีวิตจิตใจ ได้แต่ มองดู ไม่สามารถรับรู้และโต้ตอบอะไรได้ทั้งสิ้น

จุดหมายของการรักษา ถ้าญาติยัง ต้องการให้อยู่ต่อไป ก็ ดูแลกันไปที่บ้านเอง บางรายอยู่ได้นาน หลายปี บางรายก็ต้อง ใส่เครื่องช่วยหายใจ หายใจไม่สะดวก ถอด ออกเมื่อไหร่ชีวิตก็จบสิ้น ที่ดูแลกันได้นานวัน เพราะไม่ต้องทำอะไรมาก ให้อาหารและ นํ้าเพียงพอ ให้หายใจสะดวก ชีวิตก็อยู่ได้ การอยู่ได้นานหรือไม่อยู่ ที่การดูแลของญาติ

การบริจาคอวัยวะ ให้กับผู้ที่ต้องการ ตับ ไต หัวใจ ฯลฯ ตามกฎหมายจะต้องให้สมองตายก่อน แล้วจึงจะบริจาคได้ เจ้าชาย นิทราสมองยังดีบริจาคไม่ได้ ต้องรอจนกว่าการบริการดูแลไม่ดี หัวใจ หยุดเต้น สมองตาย จึงจะบริจาคได้

เรื่องเจ้าชายนิทราพบได้ครั้งคราวไม่บ่อยนัก เป็นภาระต่อ ผู้ดูแลอย่างมาก ความหวังจะให้หายเป็นปกติเหมือนเดิมยังไม่มี ใครทำได้ ใครเป็นขึ้นมา ญาติยังรักนับถือกันมากก็ดูแลกันไปจะ อยู่ได้นานเป็นเดือนเป็นปี จึงต้องหมั่นรักษาสุขภาพให้ดีไว้ ไม่ให้ ล้มป่วยมีสภาพแบบนี้ แต่ก็เป็นเรื่องไม่คาดคิดอาจเกิดกับใครก็ได้ การรักษาสุขภาพให้ดีไว้ก็เป็นทางออกอย่างหนึ่ง มิให้ล้มป่วยโรคทางสมองได้

…………………………………….
นพ.สุวิทย์ เกียรติเสว